Νέα Ύπατη Εκπρόσωπος για την ΚΕΠΠΑ

Δρ. Ιωάννης Παρίσης

Σε γυναικεία χέρια θα συνεχίσει να βρίσκεται και κατά την επόμενη πενταετία η εξωτερική πολιτική, η ασφάλεια και η άμυνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η θέση της Ύπατης Εκπρόσωπου της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, θα περάσει τον Νοέμβριο από την Βρεττανή Catherine Ashton στην Ιταλίδα Federica Mogherin, Υπουργό Εξωτερικών της Ιταλίας.

Ο διορισμός στη θέση του Ύπατου Εκπροσώπου, η οποία προβλέφθηκε με τη Συνθήκη της Λισαβόνας που τέθηκε σε ισχύ την 1η Δεκεμβρίου 2009, γίνεται με απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που λαμβάνεται με ειδική πλειοψηφία. Πρόκειται στην ουσία για τον/την «Υπουργό Εξωτερικών» της Ένωσης, θέση η οποία προβλεπόταν στη αρχική Συνταγματική Συνθήκη, που όμως το 2005 «ατύχησε» όταν δεν εγκρίθηκε από όλα τα κράτη μέλη.

Με τη Συνθήκη της Λισαβώνας έχει δημιουργηθεί στην πράξη μια «τρόικα» της ΕΕ, την οποία αποτελούν τα τρία κύρια όργανα της ΕΕ: ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ο Πρόεδρος της Επιτροπής και ο  Ύπατος Εκπρόσωπος για την ΚΕΠΠΑ Ο ορισμός των προσωπικοτήτων που...
αναλαμβάνουν τις θέσεις αυτές αποτελεί αντικείμενο διαβουλεύσεων και συζητήσεων. Φαίνεται, ωστόσο, ότι υπάρχει κάποια ισορροπία μεταξύ των κρατών μελών: μεταξύ μεγάλων και μικρών χωρών, παλαιών και νέων μελών, Βορρά και Νότου, κ.ο.κ.

H Ύπατη Εκπρόσωπος της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, συγκεντρώνει σημαντικές εξουσίες και αρμοδιότητες, όπως:

• Είναι Πρόεδρος του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων (που συγκροτείται από τους Υπουργούς Εξωτερικών), ενώ παράλληλα κατέχει την θέση ενός εκ των Αντιπρόεδρων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
• Είναι επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ) – European External Action Service(EEAS) - από την οποία επικουρείται στο έργο του.
• Στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του, συμβάλλει με τις προτάσεις του προς το Συμβούλιο στη διαμόρφωση της ΚΕΠΠΑ, την οποία ασκεί, υλοποιεί τη διεθνή εκπροσώπηση της ΕΕ, συντονίζει την Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΠΑΑ) και έχει τον πολιτικό έλεγχο και τη στρατηγική διεύθυνση των επιχειρήσεων διαχείρισης κρίσεων, που διεξάγονται από την ΕΕ.
• Διασφαλίζει την εφαρμογή των σχετικών αποφάσεων που εκδίδουν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ, και είναι αρμόδιος για τον προϋπολογισμό εξωτερικών σχέσεων που παλιότερα χειριζόταν ο Επίτροπος για τις εξωτερικές σχέσεις.
• Επίσης, εκπροσωπεί την ΕΕ επί ζητημάτων που εμπίπτουν στην ΚΕΠΠΑ, διεξάγει τον πολιτικό διάλογο με τρίτους εξ ονόματος της Ένωσης και εκφράζει τη θέση της Ένωσης στους διεθνείς οργανισμούς και στις διεθνείς διασκέψεις.

Υπό την Ύπατο Εκπρόσωπο λειτουργούν το σύνολο των οργάνων (στρατιωτικής και μη στρατιωτικής) διαχείρισης κρίσεων στην ΕΕ, όπως είναι η Επιτροπή Πολιτικής και Ασφάλειας, η Στρατιωτική Επιτροπή και Στρατιωτικό Επιτελείο, το Κέντρο Ανάλυσης Πληροφοριών, η Μονάδα Σχεδίασης Πολιτικής και Έγκαιρης Ενημέρωσης, η Διεύθυνση Χειρισμού Κρίσεων και Σχεδιασμού, και η Διεύθυνση Σχεδίασης και Χειρισμού Μη στρατιωτικών Δυνατοτήτων. Επιπλέον, ο Ύπατος Εκπρόσωπος προΐσταται των υποστηρικτικών υπηρεσιών της ΕΕ, όπως είναι ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Άμυνας, το Δορυφορικό Κέντρο και το Ινστιτούτο Μελετών Ασφάλειας.

Η ΕΥΕΔ είναι η διπλωματική υπηρεσία (θα λέγαμε το Υπουργείο Εξωτερικών) της ΕΕ, η οποία υλοποιεί όλες τις αποφάσεις που λαμβάνονται από  τον Ύπατο Εκπρόσωπο και το Συμβούλιο. Λειτουργεί από την 1η Ιανουαρίου 2011 στις Βρυξέλες, συγκροτούμενη από εκπροσώπους όλων των κρατών μελών που καλύπτουν το σύνολο των παγκοσμίων υποθέσεων, ενώ συνεργάζεται στενά με τις διπλωματικές υπηρεσίες των κρατών μελών. Απορρόφησε την πρώην Γενική Διεύθυνση Εξωτερικών Σχέσεων, που λειτουργούσε στο πλαίσιο της Επιτροπής και κάλυπτε τρεις μεγάλους τομείς: εξωτερικές οικονομικές σχέσεις, γεωγραφικές και θεματικές υποθέσεις, ΚΕΠΠΑ και πολιτικό‐στρατιωτική δομή για την ΚΠΑΑ.

Η ΕΥΕΔ συγκεντρώνει όλα τα θέματα πολιτικής ασφάλειας και άμυνας, τις δομές διαχείρισης κρίσεων καθώς και τις παραδοσιακές δομές της διπλωματίας και οικονομικής και αναπτυξιακής βοήθειας.

http://parisis.wordpress.com