Η Επέτειος της 28ης Οκτωβρίου 1940

«Ἕνας λαός ὁφείλει, ἄν θέλῃ νά μείνη μεγάλος, νά εἶναι ἱκανός νά πολεμήσῃ ἔστω καί χωρίς ἐλπἰδα νίκης.» Ἰωάννης Μεταξᾶς

Η 3η πρωινή της 28ης Οκτωβρίου 1940, ήταν η ώρα που επεφύλαξε το πεπρωμένο του Ι. Μεταξά να αφήσει το ίχνος του στην ιστορία. Ήταν η ώρα, που ο Ιταλός πρεσβευτής στην Ελλάδα Ε. Γκράτσι του επέδωσε στο σπίτι του στη Κηφισιά το τελεσίγραφο της χώρας  του, με το οποίο ζητούσε την κατάληψη Ελληνικών εδαφών σαν εγγύηση της ουδετερότητας μας. Ο Έλληνας πρωθυπουργός του απάντησε: «Λοιπόν, έχουμε πόλεμο». Υπήρξε μια...
υπερήφανη απάντηση σε μια ιταμή πρόκληση, η οποία στη συνέχεια μετουσιώθηκε στο ιστορικό «Όχι».

Τα Αίτια της Ιταλικής Επιθέσεως

Γιατί ο Μουσολίνι επιτέθηκε στην Ελλάδα; Από την εισβολή στην Πολωνία την 1 Σεπ 1939 μέχρι την 10  Μαΐου του 1940, που η Γερμανία εισέβαλε στην Γαλλία, ο Μουσολίνι τηρούσε στάση αναμονής. Δεν πίστευε στην ολοκληρωτική ήττα των Αγγλογάλλων, ήθελε την αυτοκρατορία του, αλλά την ήθελε εκ του ασφαλούς. Η Ιταλία κήρυξε τον πόλεμο στην Γαλλία την 10 Ιουνίου 1940, λίγες μέρες πριν την κατάρρευση της.  Στις 17 Ιουνίου στο Μόναχο  ο Ντούτσε διατύπωσε στον Χίτλερ τις ιταλικές διεκδικήσεις, Νίκαια, Κορσική, Τύνιδα, Σουέζ, Τζιμπουτί.  Η συνάντηση του Μονάχου υπήρξε μια ψυχρολουσία για τον Ιταλό δικτάτορα. Ο Χίτλερ υπολόγιζε του νικημένους Γάλλους περισσότερο από τους «νικητές» Ιταλούς. Μετά από αυτή την απογοήτευση, ο Μουσολίνι αγωνιούσε μήπως η Αγγλία ζητήσει συνθηκολόγηση, χωρίς να έχει προλάβει να καταλάβει κάποια χώρα, για να την χρησιμοποιήσει σαν διαπραγματευτικό αντάλλαγμα. Τα μόνα που του απέμεναν ήταν οι Βρετανικές κτήσεις στην Αφρική και η Ελλάδα. Ο Μεταξάς επεδίωξε την ουδετερότητα, αλλά είχε προετοιμαστεί για τον πόλεμο. Από το1935 έως το 1940 διατέθηκαν για αμυντικές δαπάνες 15 δισεκατομμύρια δραχμές, έναντι 3 δισ. που διατέθηκαν  για το διάστημα από 1922 έως το 1935.

Ο Πόλεμος

Στο απόγειο της δυνάμεως του Άξονα οι Έλληνες έδειξαν στην ανθρωπότητα, πως ένα μικρό έθνος μπορεί να ορθώσει το ανάστημα του και να υπερασπισθεί την ελευθερία του. Αυτός ο αγώνας είχε όμως και μια τραγική παράμετρο.  Η Ελλάδα μπορούσε να αμυνθεί με επιτυχία εναντίον του Μουσολίνι, αλλά δεν μπορούσε να τον νικήσει, γιατί αυτό θα προκαλούσε την ταχεία επέμβαση του Χίτλερ. Επίσης ήταν σαφές ότι, εάν επιτρέπαμε στους Βρετανούς να έλθουν προς βοήθεια, ο Χίτλερ θα επενέβαινε νωρίτερα ή αργότερα για να προστατεύσει τα πλευρά του. Μπροστά όμως σ’ αυτό το δίλημμα αποφασίσαμε να πολεμήσουμε. Ήταν μια πράξη με ψυχικό μεγαλείο η οποία προκάλεσε το θαυμασμό του ελεύθερου κόσμου και εξακολουθεί ακόμα να κερδίζει τον σεβασμό του. Η Ελλάδα με τον επί πέντε μήνες ηρωικό αγώνα συνέβαλε αποφασιστικά στην νίκη των συμμαχικών δυνάμεων εναντίον του άξονος. Οι απώλειες του πολέμου ανήλθαν σε 14.000 νεκρούς και 42.000 τραυματίες.

Το Μεγαλείο της Ελληνικής Ψυχής

Η ουσία του έπους του 40 υπήρξε η ελληνική ψυχή. Οι Έλληνες είχαν λάβει μια και μοναδική απόφαση, να αγωνισθούν και να πεθάνουν. Τα γεγονότα αποτέλεσαν το λογικό επακόλουθο αυτής της ηρωικής αποφάσεως. Οι πρόγονοι μας που πολέμησαν το 40, ξεπέρασαν για μια στιγμή τον καθημερινό εαυτό τους, γονάτισαν μπροστά στο βωμό της πατρίδας και μετάλαβαν από το δισκοπότηρο της θυσίας. Όσοι πολέμησαν το 40, δεν μετάνιωσαν ποτέ για εκείνη την αναντικατάστατη στιγμή. Πίστευαν στα ίδια ιδεώδη με τον Αισχύλο, ο οποίος εικοσιπέντε αιώνες πριν, στο επιτύμβιο του τάφου του δεν ήθελε να μνημονεύεται πως ήτανε ο δημιουργός της «Ορέστειας», αλλά πως πολέμησε στο Μαραθώνα.

Αντγος εα Ι. Κρασσάς/f.oineas@yahoo.com