Ο Θάνατος του Παύλου Μελά

«Ἀναλαμβάνω αὐτόν τόν ἀγῶνα μέ ὅλην μου τήν ψυχήν καί μέ τήν ἰδέαν ὅτι εἶμαι ὑποχρεωμένος νά τόν ἀναλάβω» 

Ἐπιστολή τοῦ Παύλου Μελᾶ πρός τήν γυναῖκα του Ναταλία (3 Σεπ 1904)

Τις νυκτερινές ώρες της 13ης Οκτ του 1904 (παλ. ημ.), ο Λοχαγός Πυροβολικού Παύλος Μελάς σε ηλικία 34 χρονών, άφησε την τελευταία του πνοή στα Στάτιστα(σημερινός Μελάς) της Μακεδονίας. Ο θάνατος του προήλθε από θανάσιμο τραυματισμό στην οσφυϊκή χώρα, συνεπεία πυροβολισμού, μετά από συμπλοκή με Τουρκικό στρατιωτικό απόσπασμα. Τόσον ο Μελάς, όσο και η σύζυγος του Ναταλία (θυγατέρα του Στέφανου Δραγούμη), προέρχονταν από επιφανείς και εύπορες οικογένειες. Από το γάμο του ο Μελάς απέκτησε  δύο τέκνα τον Μιχάλη (Μίκης)...

και την Ζωή (Ζέζα).
Η Βουλγαρική Πρόκληση

Στις αρχές του 20ου αιώνα η Μακεδονία ήταν η τελευταία ευρωπαϊκή περιοχή υπό Τουρκική κυριαρχία. Η εμπορική δραστηριότητα και η πνευματική υπεροχή των Ελλήνων, οι οποίοι αποτελούσαν την πλειονότητα των κατοίκων της, διαφύλασσαν την ελληνικότητα της. Οι Τούρκοι για να περιορίσουν την Ελληνική επιρροή, επέτρεψαν στους Βουλγάρους το 1870 να αποκτήσουν αυτόνομη εκκλησία, την Εξαρχία. Το 1878 δημιουργήθηκε το Βουλγαρικό κράτος. Η Βουλγαρία το 1885 εκμεταλλευόμενη τις αντιζηλίες των μεγάλων δυνάμεων, προσάρτησε την αυτόνομη περιοχή της Ανατολικής Ρωμυλίας, στην οποία κατοικούσαν πολλοί Έλληνες. Οι Βούλγαροι προκειμένου υποτάξουν την Μακεδονία, μετά την αναμενόμενη διάλυση της Ευρωπαϊκής Τουρκίας, προσπάθησαν  να προσηλυτίσουν το χριστιανικό πληθυσμό της Μακεδονίας. Πέρα των θρησκευτικών και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, το Βουλγαρικό Κομιτάτο άσκησε πρωτοφανή βία στον πληθυσμό με σκοπό την κατάπνιξη του Ελληνικού φρονήματος.  

Η Ελληνική Απάντηση    

Η Ελλάδα μουδιασμένη από την ήττα το 1897 άρχισε να ενεργοποιείται για την διάσωση της Μακεδονίας το 1903. Επάνδρωσε τα Προξενεία με δραστήρια και ενθουσιώδη πρόσωπα (Λάμπρος Κορομηλάς Θεσ/νικη, Ίωνας Δραγούμης Μοναστήρι) και απέστειλε αξιωματικούς για την οργάνωση και εξύψωση του ηθικού των ομοεθνών μας. Το 1904 αποφάσισε την ενίσχυση του αγώνα με ένοπλα τμήματα εθελοντών με επικεφαλείς Αξιωματικούς. Την 28 Αυγ 1904(π.η) ο Παύλος Μελάς ήταν από τους πρώτους που πέρασε τα σύνορα, σαν ο καπετάνιος πλέον «Μίκης Ζέζας». Σύντομα το σώμα του έφθασε τους 70 και η παρουσία του στα χωριά της Δ. Μακεδονίας απέδωσε τα αναμενόμενα. Το ηθικό των κατοίκων ανέβηκε κατακόρυφα, ενώ πολλοί δήλωσαν την επιθυμία να πολεμήσουν για να υπερασπιστούν την Ελληνικότητα  της Μακεδονίας. Την  12 Οκτ 1904, ο Παύλος Μελάς μ’  ένα μέρος από το τμήμα του, μετά από μια δυνατή νεροποντή, βρήκαν φιλοξενία στο χωριό Στάτιστα. Την επομένη το τμήμα του Π. Μελά συνεπλάκη με Τουρκικό απόσπασμα, το οποίο εμφανίσθηκε στο χωριό ειδοποιημένο από τον Βούλγαρο κομιτατζή Μήτρο Βλάχο. Το ίδιο  βράδυ ο Π. Μελάς πυροβολήθηκε ευρισκόμενος στην αυλή του σπιτιού και μετά από μισή ώρα εξέπνευσε. Ο τάφος του Παύλου Μελά βρίσκεται σήμερα στην Καστοριά .       

Η Σημασία της Θυσίας του Παύλου Μελά

Ο Παύλος Μελάς ήταν ο πρώτος Έλληνας αξιωματικός που  πρόσφερε την ζωή του για τον Ελληνισμό της Μακεδονίας. Ο θάνατος του συγκλόνισε το πανελλήνιο και έδωσε τεράστια δυναμική στον μακεδονικό αγώνα. Η θυσία του είχε σαν αποτέλεσμα να κατανοήσει όλος ο κόσμος, ότι οι έλληνες εκτός των συνόρων του μικρού βασιλείου δεν ήταν μια χαμένη υπόθεση. Ο Μελάς παρότι γόνος πλούσιας και μεγάλης οικογενείας, προτίμησε τις δυσκολίες και τους κινδύνους του στρατιωτικού επαγγέλματος. Θεώρησε δε ως ύψιστη τιμή να προσφέρει την ζωή του για την απελευθέρωση των σκλαβωμένων αδελφών του.  Δυστυχώς στην εποχής μας  ο ηρωισμός σταματάει στις νίκες στα γήπεδα και στα στάδια. Άλλες εποχές, άλλα ήθη, άλλοι Έλληνες.

Αντιστράτηγος εα Ι. Κρασσάς /f.oineas@yahoo.com

Το άρθρο έχει δημοσιευθεί και στην εφημερίδα Παρασκήνιο