Ιωάννης Μεταξάς {1871 - 1941}

«Τό πᾶν νά εἶναι κανείς προσωπικότης. Ὅλα τά ἄλλα, ἐξουσία, πλούτη, ἰσχύς, ἐπιρροή, τιμές και δόξα, δέν εἶναι τίποτα ἀπέναντι αὐτοῦ.» Ι. Μεταξάς ( 6 Μαρ 1934)

Την 06:00 της 29ης Ιαν του 1941, ο πρωθυπουργός της Ελλάδος Ιωάννης Μεταξάς, σε ηλικία 70 χρονών, άφησε την τελευταία του πνοή, λόγω επιπλοκών μετά από αφαίρεση αποστήματος στον φάρυγγα. Η απώλεια του υπήρξε δυσβάσταχτος, τόσο για την Ελλάδα, όσο για τους συμμάχους. Στην πρωτεύουσα της βρετανικής αυτοκρατορίας οι σημαίες κυμάτιζαν μεσίστιες. Ήταν η δεύτερη φορά στην μακραίωνα ιστορία του, που το Λονδίνο πενθούσε ξένο. Την πρώτη φορά  οι σημαίες είχαν υποσταλεί για τον στρατάρχη Φος.

Ο Μεταξάς γεννήθηκε την 12 Απρ του 1871 στην Ιθάκη. Το 1890 αποφοίτησε 1ος από την Σχολή των Ευελπίδων και  ονομάσθηκε Ανθυπολοχαγός Μηχανικού. Ήταν ιδιοφυής, εργατικός, ισχυρογνώμων και πολυπράγμων. Υπήρξε ο κύριος συντάκτης των  σχεδίων επιχειρήσεων στο επιτελείο του διαδόχου Κωνσταντίνου, κατά την διάρκεια των νικηφόρων βαλκανικών πολέμων (1912-13). Διέθετε την μοναδική ικανότητα να αναλύει την διεθνή κατάσταση και να υποδεικνύει ρεαλιστικός τρόπους πραγμάτωσης των εθνικών στόχων. Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ως υπαρχηγός και ως αρχηγός του Επιτελείου, έκανε δύο σωστές εκτιμήσεις και μία εσφαλμένη. Προέβλεψε

σωστά την ήττα των συμμάχων στην Καλλίπολη και τους κίνδυνους μιας εκστρατείας στην Μικρά Ασία. Πίστευε ότι η Γερμανία δεν ήταν δυνατό να ηττηθεί στρατιωτικά και εκτίμησε ότι δεν θα υπήρχε νικητής στην μεγάλη ευρωπαϊκή σύρραξη. Παραιτήθηκε από τον στρατό τον Φεβ του 1915, γιατί διαφώνησε με την απόφαση του Βενιζέλου να συμμετάσχει η Ελλάδα στην επιχείρηση της Καλλίπολης. Σαν αρχηγός του επιτελείου δεν δεχόταν να σχεδιάσει μία επιχείρηση που θεωρούσε ότι θα αποβεί καταστροφική για την Ελλάδα. Η διαφωνία αυτή σηματοδότησε την απαρχή του εθνικού διχασμού. Μετά από χρόνια και οι δύο αποδέχθηκαν τις ευθύνες τους για τις καταστροφικές συνέπειες της διαίρεσης του λαού. Η διχόνοια δυστυχώς συνιστά  τον εθνικό μας εθισμό, χωρίς ελπίδα απεξάρτησης.

Μετά την ήττα του Βενιζέλου στις εκλογές του 1920, προσπάθησε να πείσει τον Γούναρη να τερματίσει την μικρασιατική εκστρατεία. Αντιτάχθηκε στην παραπομπή των υπευθύνων πολιτικών για την μικρασιατική καταστροφή  στο στρατοδικείο και πρότεινε ότι η εθνοσυνέλευση  που θα προέκυπτε από τις εκλογές ήταν η κατά νόμο αρμόδια γι’ αυτό το ζήτημα. Ίδρυσε το κόμμα  των ελευθεροφρόνων και έλαβε 17% και 54 έδρες, στις εκλογές του 1926. Συμμετείχε ως υπουργός συγκοινωνιών επί δύο έτη, στην οικουμενική κυβέρνηση υπό την πρωθυπουργία του Α. Ζαίμη.

Στις εκλογές της  26 Ιαν του 1936, ο Μεταξάς έλαβε ποσοστό 5%. Μετά τον θάνατο του υπηρεσιακού πρωθυπουργού Κ. Δεμερτζή, σχημάτισε κυβέρνηση η οποία έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης από το σύνολο σχεδόν των βουλευτών των δύο μεγάλων κομμάτων (λαϊκών, φιλελευθέρων), τα οποία αδυνατούσαν να συνεργαστούν. Δηλωμένος αντικοινοβουλευτικός, την 4 Αυγούστου ανέστειλε άρθρα του συντάγματος και κυβέρνησε δικτατορικά μέχρι του θανάτου του.  Ο Μεταξάς φρόντισε για την πολεμική προπαρασκευή της χώρας, εκτίμησε σωστά την έκβαση του πολέμου και επέλεξε να συνταχθεί η Ελλάς με τους συμμάχους.  Η ανόρθωση της οικονομίας, η εφαρμογή του νόμου των κοινωνικών ασφαλίσεων, οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας και η σύνταξη του αστικού κώδικα καταχωρίζονται σε μερικά από τα  πολλά θετικά της διακυβερνήσεως του.

Την 03:30 της 28ης Οκτ 1940, έγραψε μια λαμπρή σελίδα της ελληνικής ιστορίας, αρνούμενος την υποταγή της χώρας στην Ιταλία. Σ’ αυτόν έτυχε η μεγάλη πρόκληση και την κρίσιμη στιγμή δεν δείλιασε. Ενεργώντας ως εντολοδόχος του ελληνικού λαού, υπερασπίσθηκε με θάρρος και αποφασιστικότητα την τιμή και την αξιοπρέπεια του. Η λαϊκή κινητοποίηση που ακολούθησε, έδειξε ότι οι Έλληνες, όταν θέλουν, ξέρουν να τιμούν, να ξεχνούν, να συγχωρούν και να αναγνωρίζουν τις γενναίες πράξεις. Πάνω σ’ αυτή την βάση, την αμοιβαία αποδοχή, την επάξια τιμή και όχι την δουλική υποταγή σφυρηλατήθηκε  η εθνική ενότητα  και ξεκίνησε ο αγώνας δια την υπεράσπιση της ελευθερίας  της  πατρίδας. Αποτελεί ένδειξη μικροψυχίας η μη αναγνώριση σ’ όλο της το μέγεθος, η  προσφορά του προς την πατρίδα .

Αντγος εα Ιωάννης Κρασσάς

Ρήσεις Ι. Μεταξά

• «Θυσιάζων τό στάδιον (σταδιοδρομία) μου, ἀκολουθῶ τίς ὑπαγορεύσεις τῆς συνειδήσεως μου, ἥτις δι’ έμέ εἶναι ὁ ὑπέρτατος νόμος». Από την αναφορά παραιτήσεως του από την θέση του Αρχηγού του Επιτελείου Στρατού, λόγω της διαφωνίας του για την συμμετοχή της Ελλάδος στην εκστρατεία της Καλλιπόλεως (17 Φεβ 1915)
• «Οἱ ἥρωες δέν ἡττῶνται. Πίπτουν καί θνήσκουν, ἀλλά ἡ γῆ πίνουσα τό αἷμα των, τούς ἀναγεννᾶ». (27 Οκτ 1918)
• «Οὐδείς πολιτικός ἀποτυγχάνει ἑκουσίως, ἀλλά βιαζόμενος ὑπό τῶν περιστάσεων ἤ ὑπό θελήσεων ἰσχυροτέρων  τῆς ἰδικῆς του»(26 Ιαν 1922)
• «Κάθε Ἕλλην πολίτης ὀφείλει νἀ ἐργάζεται, ὁπουδήποτε καί ἐάν εὑρίσκεται καί οἱαδήποτε καί ἄν εἶναι ἡ ὑπηρεσία του, ἄλλα σε κανένα Ἕλληνα δέν θα ἐπιτρέψωμεν ποτέ νά μην ἐργάζεται.» (26 Νοε 1939)
• «Alors c’ est la guerre- Λοιπόν έχουμε πόλεμο» (28 Οκτ 1940) Απάντηση στον Ιταλό πρεσβευτή Ε. Γκράτσι, μετά την επίδοση του τελεσιγράφου .
• «Ἕνας λαός ὁφείλει, ἄν θέλῃ νά μείνη μεγάλος, νά εἶναι ἱκανός νά πολεμήσῃ ἔστω καί χωρίς ἐλπἰδα νίκης.» (30 Οκτ 1940)
• «Μόνον ὁ κίνδυνος ὁ μεγάλος, ὁ βαθύς, ὁ τρομερός ἀνοίγει τά μάτια διάπλατα στην ἀλήθεια.» (2 Ιαν 1941)