Ο Τσίπρας, ο Ομπάμα, η ΑΟΖ και το “μεγάλο δώρο”

Του Θεόδωρου Καρυώτη*

Εάν οι ΗΠΑ ήταν κράτος-μέλος της ΕΕ θα είχαν καταστραφεί οικονομικά. Ο Μπάρακ Ομπάμα, όταν έγινε Πρόεδρος, βρέθηκε μπροστά στην δεύτερη μεγαλύτερη οικονομική κρίση στην αμερικανική ιστορία, και η παρέμβασή του έσωσε την χώρα του γιατί δεν ακολούθησε λιτότητα. 

Έκανε τρία πράγματα που δεν θα μπορούσε να τα κάνει εάν ανήκε στην Ευρώπη της κυρίας Μέρκελ. Τύπωσε χρήμα, δανείστηκε τεράστια ποσά και έκανε δημόσιες επενδύσεις.

Τώρα, θέλει να βοηθήσει τον Αλέξη Τσίπρα γιατί προτιμά μια πιο αδύνατη Ευρώπη και για να τον απομακρύνει από τον εναγκαλισμό του με την Ρωσία. Επίσης επιθυμεί να βρεθεί σύντομα λύση στο Κυπριακό και μετά να λύσει την ελληνοτουρκική διαφορά στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Η θέση των ΗΠΑ δεν έχει αλλάξει στο θέμα αυτό από την εποχή του Ανδρέα Παπανδρέου. Πάντα μας έλεγαν «Δεν θα κάνετε μονομερή ανακήρυξη ΑΟΖ εάν δεν τα βρείτε πρώτα με την Τουρκία». Η σημερινή τολμηρή φιλελληνική στάση του Ομπάμα δεν είναι καθόλου τολμηρή. Ενδιαφέρεται πρώτα απ’ όλα για τα...

συμφέροντα της πατρίδας του. Ποτέ οι Αμερικανοί δεν κάνουν δώρα χωρίς να πάρουν ανταλλάγματα και φοβούμαι για το τι θα ζητήσουν. Ξεχάσαμε γρήγορα τις ευθύνες τους για τη χούντα και τη τραγωδία της Κύπρου. Μακάρι ο Ομπάμα να σταματήσει ξαφνικά να είναι τόσο τουρκόφιλος.

Ξεχάσαμε, επίσης, ότι η Αμερική είναι ο κύριος μέτοχος του ΔΝΤ και πρόσφατα ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ, σε ερώτηση του Μιχάλη Ιγνατίου για το πρόγραμμα του Ταμείου για την Ελλάδα, ανέφερε ότι το πρόγραμμα αλλάζει με το αποτέλεσμα των επιθεωρήσεων. Βέβαια, δεν πρόλαβε να κάνει ο Πρόεδρος Ομπάμα τις φιλελληνικές του δηλώσεις για λιγότερη λιτότητα και περισσότερη ανάπτυξη, και ο Λευκός Οίκος συμβούλεψε την ελληνική κυβέρνηση να συνεργαστεί με τους Ευρωπαίους ομολόγους της και το ΔΝΤ.

ΣΥΡΙΖΑ και ΑΟΖ

Απ’ ότι είμαι σε θέση να γνωρίζω τα στελέχη του κυβερνώντος κόμματος δεν υπήρξαν ποτέ θαυμαστές της ΑΟΖ και ορισμένοι, μέχρι σήμερα, έχουν δείξει και επιθετικές τάσεις μιλώντας ειρωνευτικά για κάποιους «Αοζολογούντες».

Ο σημερινός πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, στις ελάχιστες φορές που έχει μιλήσει για το θέμα έχει υποστηρίζει ότι πρώτα η Ελλάδα αναγνωρίζει ΑΟΖ (προφανώς εννοούσε ανακηρύσσει) και μετά κάνει τις διμερείς επαφές προκειμένου να κάνει αυτό που λέγεται «αποτύπωση» του χώρου που κάθε χώρα θεωρεί ότι της ανήκει.

Η τελευταία δήλωση για το θέμα έγινε από την κυρία Βαλαβάνη, λίγες ημέρες πριν τις εκλογές, όταν ανέφερε ότι η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ σκοπεύει να ανακηρύξει ΑΟΖ. Βέβαια, μέσα στην κυβέρνηση ο πιο φανατικός οπαδός της ΑΟΖ σήμερα είναι ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας Πάνος Καμμένος.

ΤΟ ΔΩΡΟ ΤΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΣΤΟΝ ΚΟΤΖΙΑ

Λίγες ημέρες πριν λήξει η θητεία του σαν Υπουργός Εξωτερικών, ο Ευάγγελος Βενιζέλος, γνωρίζοντας τις δυσκολίες που θα αντιμετώπιζε η νέα κυβέρνηση, έκανε ένα μεγάλο δώρο στον Νίκο Κοτζιά. Στις 14 Ιανουαρίου 2015 η Ελλάδα κατέθεσε μια δήλωση στα Ηνωμένα Έθνη που συμπληρώνει τη δήλωση που είχε κάνει το 1994 σχετικά με την αποδοχή της υποχρεωτικής δικαιοδοσίας του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης. Με την νέα δήλωση, η Ελλάδα εξαιρεί από την δικαιοδοσία της Χάγης τρεις κατηγορίες διαφορών.

1. Οποιαδήποτε διαφορά σχετικά με στρατιωτικές δραστηριότητες και μέτρα που λαμβάνονται από την Ελληνική Δημοκρατία για την προστασία της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας, για σκοπούς εθνικής άμυνας, καθώς και για την προάσπιση της εθνικής ασφάλειας.

2. Οποιαδήποτε διαφορά σχετικά με τα σύνορα της Ελλάδας ή εδαφικής κυριαρχίας, συμπεριλαμβανομένων των διαφορών για το εύρος και τα όρια της αιγιαλίτιδας ζώνης και του εθνικού εναερίου χώρου.

3. Οποιαδήποτε διαφορά την οποίαν ένα άλλο κράτος μπορεί στο μέλλον να αποδεχθεί μονομερώς την υποχρεωτική δικαιοδοσία του Δικαστηρίου με σκοπό να προσφύγει κατά της Ελλάδας σε σχέση με μια συγκεκριμένη διαφορά ή το κράτος αυτό αμέσως μετά την δήλωση αποδοχής της υποχρεωτικής δικαιοδοσίας της Χάγης ή σε διάστημα μικρότερο του ενός έτους από την κατάθεση της δήλωσης αυτής, προσφύγει κατά της χώρας μας μονομερώς.

Αυτή ήταν μια ιδιοφυής κίνηση του Βενιζέλου γιατί δίνεται η δυνατότητα στην Ελλάδα να αξιολογήσει τη δήλωση του άλλου κράτους και να αποφασίσει εάν επιθυμεί την επίλυση της διαφοράς από την Χάγη. Έτσι εάν η Τουρκία προσφύγει μονομερώς στη Χάγη και η Ελλάδα κρίνει ότι θίγονται θέματα εθνικού συμφέροντος, η Ελλάδα μπορεί να αποσύρει τη δική της δήλωση μέσα σε 12 μήνες.

Ταυτόχρονα, μια ημέρα αργότερα, στις 15 Ιανουαρίου 2015, η Ελλάδα κατέθεσε άλλη μια δήλωση στον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, στο πλαίσιο της Σύμβασης του Δίκαιου της Θάλασσας, με την οποίαν εξαιρεί το Διεθνές Δικαστήριο Δίκαιου Θάλασσας, που εδρεύει στο Αμβούργο, από την επίλυση των διαφορών που έχουν σχέση με την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών. Το άρθρο 298 της Σύμβασης δίνει το δικαίωμα εξαίρεσης για τέτοιου είδος διαφορές και υπάρχουν κράτη της ΕΕ όπως η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Γαλλία που έχουν ήδη κάνει χρήση αυτού του άρθρου.

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΙΣΡΑΗΛ

Το Ισραήλ, αυτή την περίοδο, μπορεί να παίξει ένα καθοριστικό ρόλο στις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και η συμμαχία που καλλιεργείται ανάμεσα στο Ισραήλ, την Ελλάδα και τη Κύπρο είναι ζωτικής σημασίας για τον ελληνισμό. Την περίοδο αυτή το Ισραήλ δέχεται πιέσεις από την Αμερική για να συμφωνήσει ο αγωγός East Med να περάσει από τη Τουρκία και δυστυχώς δεν επεμβαίνει ούτε η ΕΕ και να ζητήσει από τις ΗΠΑ να σταματήσουν αυτή την πολιτική που δεν την συμφέρει. Ένας από τους μεγαλύτερους φίλους μας, αυτή την περίοδο, είναι το Αμερικανοεβραϊκό λόμπυ που έχει τεράστια επιρροή στην Ουάσιγκτον και έχει στραφεί ανοιχτά πλέον κατά της Τουρκίας.

Η πρωθυπουργός του Ισραήλ, Golda Meir, είχε πει κάποτε: «Επιτρέψτε μου να σας πω ένα πρόβλημα που εμείς οι Ισραηλίτες έχουμε με τον Μωυσή. Τον πήρε 40 χρόνια, μέσω της ερήμου, για να μας φέρει σ’ ένα σημείο της Μέσης Ανατολής που δεν έχει πετρέλαιο». Δεν σκέφτηκε τότε ότι η χώρα της διέθετε και θάλασσα.

Εδώ βέβαια πρέπει να αναφέρουμε, κάτι που δεν είναι ευρέως γνωστό, ότι το Ισραήλ είναι το μοναδικό κράτος που έχει οριοθετήσει ΑΟΖ χωρίς πρώτα να την έχει ανακηρύξει. Το Δίκαιο της Θάλασσας δεν έχει κάποιο Άρθρο που να προβλέπει αυτή τη θέση. Αλλά έχει γραφτεί ότι: «Η δικαιοδοσία στην ΑΟΖ μπορεί μόνο να εξασκηθεί με τον όρο ότι προηγουμένως έχει δημιουργηθεί με βάση τους νόμους του παράκτιου κράτους. Αυτός ο όρος αναφορικά, με την δημιουργία της είναι απολύτως αναγκαίος. Χωρίς αυτόν το παράκτιο κράτος δεν διαθέτει ΑΟΖ».**

Έτσι, μια και η οικονομική κρίση δημιουργεί τεράστια προβλήματα και στην εξωτερική μας πολιτική, θα μπορούσαμε και εμείς να πούμε στους Αμερικανούς «Μια και δεν θέλετε να ανακηρύξουμε ΑΟΖ, θα σας κάνουμε το χατίρι. Θα κάνουμε και εμείς οριοθετήσεις χωρίς να κάνουμε ανακήρυξη ΑΟΖ, όπως ακριβώς έκαναν οι πιο στενοί σας φίλοι, οι Ισραηλινοί. Πιστεύουμε να μην έχετε δυο μέτρα και δύο σταθμά. Όπως είναι γνωστό, δικές σας μελέτες δείχνουν ότι είναι ελάχιστοι οι υδρογονάνθρακες στην περιοχή του Αιγαίου. Έτσι δεν υπάρχει λόγος να οριοθετήσουμε με την Τουρκία αλλά να οριοθετήσουμε πρώτα εκεί που βρίσκεται ο μεγαλύτερος όγκος του ορυκτού μας πλούτου, δηλαδή νότια της Κρήτης με την Αίγυπτο και τη Λιβύη».

Ευχόμαστε ο σημερινός Πρωθυπουργός να θυμάται τη δήλωση που έκανε στην Ουάσιγκτον στις 23 Ιανουαρίου 2013 όταν είπε: «Στα πλαίσια του Διεθνούς Δικαίου η Ελλάδα δεν πρόκειται και δεν πρέπει να διαπραγματευθεί με κανέναν το δικαίωμά της στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη και μάλιστα πιστεύουμε ότι αυτό το δικαίωμα, το αναφαίρετο δικαίωμα, πρέπει να υποστηριχθεί και από την πλευρά των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής».

* Υπήρξε μέλος της ελληνικής αντιπροσωπείας στην Τρίτη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας και διδάσκει Πολιτική Οικονομία στην Ουάσινγκτον. Ο Δρ. Καρυώτης θεωρείται ο πρώτος Έλληνας που ασχολήθηκε με το θέμα της ΑΟΖ και πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Η ΑΟΖ της Ελλάδας» από τις Εκδόσεις Λιβάνη.

**The Concept of the Exclusive Economic Zone (EEZ), International Union For Conservation of Nature, 25 October 2012.

https://mignatiou.com/