Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα

«Ὅταν ἀρχίσει ἡ ἐπίθεση κατά τῆς Ρωσίας, ὅλος ὁ κόσμος θά κρατάει τήν ἀναπνοἠ του». 
Αδόλφος Χίτλερ   

Την 03:00 της 22ας Ιουνίου του 1941, 6.000 γερμανικά πυροβόλα άρχισαν να βάλλουν εναντίον στόχων εντός του Ρωσικού εδάφους, σηματοδοτώντας την έναρξη της μεγαλύτερης στρατιωτικής επιχειρήσεως στην ιστορία της ανθρωπότητας, με την κωδική ονομασία «Μπαρμπαρόσα» [1]. Οι Γερμανοί διέθεσαν για την κατάληψη της ΕΣΣΔ, 182 μεραρχίες [2] (3 εκατομμύρια άνδρες, 3.350 άρματα μάχης, 7.200 πυροβόλα, 2.770 αεροσκάφη). Για την αντιμετώπιση του εισβολέως οι Ρώσοι παρέταξαν 360 μεραρχίες (4 εκατομμύρια άνδρες, 11.000 άρματα μάχης, 12.000 πυροβόλα, 7.133 αεροσκάφη). Οι ρωσικές δυνάμεις παρότι εντυπωσιακές σε αριθμούς υστερούσαν σε μαχητική αξία. Το 80% του συνόλου των ανώτερων και ανώτατων αξιωματικών (35.000) είχαν εκτελεσθεί το 1937, κατά την διάρκεια των μεγάλων εκκαθαρίσεων. Ο κόκκινος στρατός μειονεκτούσε σε θέματα τακτικής, τεχνικής υποστηρίξεως, επικοινωνιών και επιτελικού
σχεδιασμού.

Το Σύμφωνο μη Επιθέσεως

Την 23 Αυγούστου 1939, οι υπουργοί εξωτερικών Ρίμπεντροπ - Μολότωφ υπέγραψαν το ομώνυμο σύμφωνο μη επιθέσεως μεταξύ Γερμανίας και ΕΣΣΔ. Μ’ αυτό τον τρόπο ο Χίτλερ κατέλαβε την Πολωνία και εξασφάλισε τα νώτα του για την εισβολή στην Γαλλία. Την ίδια περίοδο ο Στάλιν αύξησε την επικράτεια του κατά 450.000 τ.χλμ, μετά την προσάρτηση μέρους της Φιλανδίας, Λιθουανίας, Λεττονίας, Εσθονίας, Βουκοβίνας και Βεσαραβίας (Ρουμανία). Ο Χίτλερ επιτέθηκε κατά της ΕΣΣΔ, για τον ίδιο λόγο που το έκανε και ο Ναπολέων, αμφότεροι ήθελαν την παράδοση της Μ. Βρετανίας. Η κατάληψη της Ρωσίας θα απέκλειε το ενδεχόμενο μιας πιθανής συμμαχίας των δύο χωρών, ενώ η ολοκληρωτική κυριαρχία επί της Ευρωπαϊκής ηπείρου θα καθιστούσε μάταια την συνέχιση του πολέμου από την Βρετανία.

Η Επιτελική Σχεδίαση

Το Γερμανικό σχέδιο επιθέσεως προέβλεπε επίθεση επί 3 αξόνων, με μία ομάδα στρατιών σε κάθε άξονα, με σκοπό την καταστροφή των ρωσικών δυνάμεων δυτικά του ποταμού Δνείπερου, εντός 12 εβδομάδων. Οι δυνάμεις του βορείου τομέα είχαν ως αποστολή  την κατάληψη των λιμένων της Βαλτικής, ενώ του νότιου τομέα την κατάληψη των λιμένων του Εύξεινου Πόντου. Η ομάδα των στρατιών του κέντρου κινούμενη σε δύο κατευθύνσεις θα καταλάμβανε την Μόσχα. Μέγιστο όριο προχωρήσεως Αρχάγγελος - Κασπία θάλασσα. Ο Χίτλερ επεδίωξε τον αποκλεισμό της ΕΣΣΔ από θαλάσσης και την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων της Ουκρανίας ενώ προσδοκούσε την ανατροπή του Στάλιν μετά τις πρώτες στρατιωτικές ήττες του «Ερυθρού Στρατού». Η απόφαση του να μην καταλάβει πρώτα την Μόσχα αποδείχθηκε μοιραία. Η κεντρική ομάδα στρατιών διέθετε τις περισσότερες δυνάμεις, με δύο τεθωρακισμένες στρατιές. Ο πατέρας των γερμανικών τεθωρακισμένων στρατηγός Χάιντς Γκουντέριαν διοικούσε την μια τεθωρακισμένη στρατιά, ενώ την άλλη ο στρατηγός Χέρμαν Χόθ. Το φοβερό αυτό δίδυμο εφαρμόζοντας τον κεραυνοβόλο πόλεμο (Blietzkrieg) στις πεδιάδες της Ρωσίας, περικύκλωσαν κατ’ επανάληψη τις ρωσικές δυνάμεις, συλλαμβάνοντας εκατοντάδες χιλιάδες αιχμαλώτους και κυριεύοντας τεράστιες ποσότητες πολεμικού υλικού. Τους δύο πρώτους μήνες οι Γερμανοί προήλαυναν με ταχύτατα(60 χλμ/ημερησίως).

Η Λάσπη και το Κρύο

Μετά τις πρώτες βροχές ακινητοποιήθηκαν τα πάντα. Η ορμή της Γερμανικής επιθέσεως «κόλλησε» στην φθινοπωρινή λάσπη, ενώ πάγωσε στο χιόνι που ακολούθησε, σ’ ένα ιδιαίτερα ψυχρό χειμώνα που ήρθε νωρίς. Την Ρωσία έσωσε η απίστευτη αντοχή, το θάρρος και η πειθαρχία του Ρώσου στρατιώτη, ενώ διέθετε ανεξάντλητες εφεδρείες για την αναπλήρωση των απωλειών της. Η μεταφορά 1500 εργοστασίων προς τα Ουράλια, εξασφάλισαν την συνέχιση της πολεμικής βιομηχανικής παραγωγής. Από τον Ιούλιο του 1941 οι ΗΠΑ άρχισαν την αποστολή βοήθειας συνολικής αξίας 11 δισεκατομμυρίων δολαρίων [3]. Η οπισθοδρόμηση βοήθησε την άμυνα της χώρας, η ανυπαρξία οδικού δικτύου δυσκόλεψε αφάνταστα τις κινήσεις των επιτιθεμένων. Το αχανές της εκτάσεως εξήντλησε μηχανήματα και προσωπικό. Οι γερμανικές μεραρχίες πεζικού αδυνατούσαν να ακολουθήσουν τους τεθωρακισμένους σχηματισμούς λόγω ελλείψεως ερπυστριοφόρων. Εκτός από τον καιρό και την έλλειψη μέσων, την ορμητικότητα του Γκουντέριαν σταμάτησε και η διστακτικότητα του προϊσταμένου του Στρατάρχου Κλούγκε. Οι Ρώσοι τελικά αναχαίτισαν την Βέρμαχτ προ των πυλών της Μόσχας και του Λένιγκραντ. Με το τέλος του 1941, οι απώλειες των Ρώσων ανήλθαν σε 2 εκατομμύρια νεκρούς, ενώ των Γερμανών σε 750000, μη υπολογιζόμενων των αμάχων. Ο Χίτλερ γνώριζε ότι μόνο μετά την συντριβή της ΕΣΣΔ, η Γερμανία θα αναδεικνυόταν σε υπερδύναμη. Τελικά η Γερμανία κατάφερε να αναδειχθεί σε οικονομική υπερδύναμη, ενώ η ΕΣΣΔ το 1992 διαλύθηκε

Αντιστράτηγος εα Ιωάννης Κρασσάς

Βιβλιογραφία

B.H Liddell Hart: Η Άλλη Πλευρά του Λόφου, Εκδοτικός Οίκος Τζηρίτα , Αθήνα 1950

Χάιντς Γκουντέριαν: Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Οι Αναμνήσεις  ενός Στρατιώτου, Εκδόσεις Καραβία - Δημητριάδη , Αθήνα 1971

TIME LIFE BOOKS:  RUSSIA BESIEGED, 1977 Alexandria, Virginia USA

---

[1] Η ονομασία προήλθε από το παρωνύμιο του Γερμανού αυτοκράτορα Φρειδερίκου Α΄, ο οποίος σκοτώθηκε το 1204 κατά την Γ΄ Σταυροφορία .

[2] 148 Γερμανικές (20 τεθωρακισμένες και 14 μηχανοκίνητες), 20 φιλανδικές και 14 Ρουμανικές.

[3] 7000 άρματα μάχης, 12000 αεροσκάφη,430000 τροχοφόρα οχήματα,1900 ατμομηχανές,4,5 εκατ τόνοι τροφίμων, πρώτες ύλες κλπ.