Ενα Ταμείο για όλους, συντάξεις έως 2.000 ευρώ φέρνει το νέο Μνημόνιο

Στο άμεσο μέλλον, έως το τέλος του 2016, τίποτε στην Ελλάδα δεν θα θυμίζει το ασφαλιστικό σύστημα που ισχύει σήμερα. Το 3ο Μνημόνιο έρχεται να μεταβάλει δικαιώματα όχι μόνο μελλοντικών αλλά και ήδη συνταξιούχων. Κυρίως όμως, έρχεται μέσα σε ασφυκτικά χρονικά περιθώρια να διαμορφώσει ένα νέο σε δομή και λειτουργία σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, με ένα Ταμείο και μία σύνταξη, η οποία δεν θα ξεπερνά τα 2.000 ευρώ. Οι περικοπές στις ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις θα ξεκινήσουν (στην καλύτερη περίπτωση) από τα 1.000 ευρώ.

Το περίγραμμα του νέου συστήματος είχε προδιαγραφεί, με την πρώτη, μνημονιακή ασφαλιστική μεταρρύθμιση που έγινε υπό την ασφυκτική πίεση της τρόικας, το 2010, τον γνωστό νόμο Λοβέρδου – Κουτρουμάνη (Ν.3863/2010). Μάλιστα, το νέο Μνημόνιο έρχεται να

ανατρέψει μιας καίριας σημασίας, πολιτική επιλογή, που έλαβε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ από την πρώτη κιόλας ημέρα ανάληψης της διακυβέρνησης, που αφορά το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης που θα ισχύει στην Ελλάδα τα επόμενα χρόνια. Υπό το βάρος των συνεχώς διευρυνόμενων ελλειμμάτων, της υψηλής ανεργίας και των χαμηλών μισθών, επέλεξε να μην εφαρμόσει το νόμο 3863 αλλά και μια σειρά συμπληρωματικών παρεμβάσεων, με αιχμή τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος στα επικουρικά ταμεία και τις ενοποιήσεις.

Βάσει του νέου συστήματος που έχει καθοριστεί από το 2010, κατά την πλήρη εφαρμογή του νόμου, το μέσο ποσοστό αναπλήρωσης δεν θα ξεπερνά το 50%. Η συμμετοχή του κράτους σταδιακά περιορίζεται στην καταβολή της βασικής σύνταξης που το 2010 εκτιμήθηκε ότι θα είναι στα 360 ευρώ.

Αυτό το μοντέλο ασφάλισης έρχεται πλέον να ολοκληρωθεί, με το νέο, 3ο και ίσως πιο «σκληρό» Μνημόνιο, το οποίο ορίζει ότι εντός του 2016 θα ολοκληρωθεί όχι μόνο η διοικητική – οργανωτική ενοποίηση όλων των Ταμείων σε ένα, υπό ενιαία δομή και λειτουργία, αλλά και η ουσιαστική ενοποίηση των όρων και προϋποθέσεων ασφάλισης και λήψης σύνταξης.

Το κείμενο που δεσμεύει την παρούσα αλλά και κάθε μελλοντική κυβέρνηση (υπό την προϋπόθεση πάντα ότι θα εφαρμοστεί) προβλέπει ξεκάθαρα ότι μέσα στους επόμενους δύο μήνες, θα πρέπει να «κλειδώσει» μια νέα μεγάλη ασφαλιστική μεταρρύθμιση, που θα οδηγήσει σε αυτό το νέο μοντέλο.

Αναλυτικά, τα βήματα που θα οδηγήσουν σε ένα Ταμείο για όλους, με ενιαία δομή αλλά και κοινό κανονισμό για τις εισφορές και τις παροχές, είναι:

• Υπαγωγή όλων των επικουρικών ταμείων στο υπερ-επικουρικό των μισθωτών ETEA από την 1η Σεπτεμβρίου 2015, εφαρμογή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος (ή ισοδύναμα μέτρα) και χρηματοδότησή τους αποκλειστικά από εισφορές εργοδοτών - εργαζομένων από την 1η Ιανουαρίου 2015,

• Καθιέρωση στενότερης σύνδεσης μεταξύ εισφορών και παροχών, ήτοι αναλογικότερο σύστημα, αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού των εισφορών στους αυτοαπασχολούμενους, με βάση το πραγματικό εισόδημα, και εντός τριών ετών, κατάργηση της επιπλέον κρατικής χρηματοδότησης, με εναρμόνιση των κανόνων σχετικά με τις εισφορές σε όλα τα ταμεία, με βάση το ΙΚΑ.

• Σταδιακή εναρμόνιση των κανόνων για τις συντάξεις του ΟΓΑ με αυτά που ισχύουν στα άλλα ταμεία.

Τελικός στόχος είναι, όπως περιγράφεται ξεκάθαρα στο νέο Μνημόνιο, η ενοποίηση όλων των ταμείων (κύριων και επικουρικών) σε μία ενιαία οντότητα έως τον Δεκέμβριο 2015. Στη συνέχεια, θα επιδιωχθεί η ενοποίηση των αποθεματικών των ταμείων, τον Δεκέμβριο του 2016. Η μεταρρύθμιση θα ολοκληρωθεί εντός του 2017, με την ενσωμάτωση της είσπραξης όλων των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης, μαζί με τους φόρους, από τη φορολογική διοίκηση (Δεκέμβριος 2017).

«Βαρύς» ο λογαριασμός για τους συνταξιούχους

Έμμεσες και άμεσες περικοπές συντάξεων και παροχών, που ενδέχεται να ξεπερνούν τα 7 δισ. ευρώ για τους επόμενους 18 μήνες περιλαμβάνει το 3ο Μνημόνιο, με τον λογαριασμό να καλούνται να τον πληρώσουν οι συνταξιούχοι.

Αν και υπάρχουν μέτρα που δεν έχουν κοστολογηθεί, και άλλα που δεν έχουν ακόμη διευκρινιστεί, το Μνημόνιο δεσμεύει τις κυβερνήσεις της Ελλάδας για περικοπές 0,25% του ΑΕΠ για το 2015 και 1% για το 2016, ήτοι 2,25 δισ. ευρώ. Παράλληλα ξεκαθαρίζει ότι θα πρέπει να ληφθούν ισοδύναμα μέτρα για την εφαρμογή της απόφασης του ΣτΕ που έκρινε τις περικοπές στις συντάξεις αντισυνταγματικές, ήτοι επιπλέον μέτρα 2-3 δισ. ευρώ, ενώ εάν η κυβέρνηση επιμείνει στη μη εφαρμογή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος στις επικουρικές συντάξεις, θα πρέπει να λάβει και άλλα μέτρα, 1,4 δισ. ευρώ, που αντιστοιχεί στο έλλειμμα των επικουρικών ταμείων που θα δημιουργηθεί έως το τέλος του επόμενου έτους. Σε αυτό το πλαίσιο, οι περικοπές συντάξεων φαντάζουν μονόδρομος, ενώ αυξήσεις αναμένονται μόνο στις εισφορές, και μάλιστα σε μεγάλες κοινωνικές και επαγγελματικές ομάδες, όπως είναι οι ελεύθεροι επαγγελματίες – αυτοαπασχολούμενοι και οι αγρότες. Στον υπολογισμό των «εξοικονομήσεων» πρέπει να προστεθεί και η δέσμευση για περιορισμό των προνοιακών επιδομάτων – παροχών κατά 0,5% του ΑΕΠ, και μάλιστα ετησίως, καθώς και της κατάργησης του ΕΚΑΣ, έως το 2019.

Τα μέτρα που οδηγούν σε έμμεσες ή άμεσες περικοπές, όπως ψηφίστηκαν όλο το προηγούμενο διάστημα και περιλαμβάνονται στο Μνημόνιο, είναι:

• Παρακράτηση 6% στις κύριες και επικουρικές συντάξεις το 2015 -16.

• Σταδιακή κατάργηση των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων.

• Διατήρηση των κατώτατων συντάξεων στα σημερινά επίπεδα, μέχρι το 2021 σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.

• Εισαγωγή εισοδηματικών κριτηρίων για την καταβολή της κατώτατης σύνταξης, ακόμη και σε όσους συνταξιοδοτούνται μετά τις 30 Ιουνίου 2015 και έχουν συμπληρώσει τα 67 έτη.

• Κατάργηση όλων των περιττών φόρων υπέρ τρίτων που πηγαίνουν σε ασφαλιστικά ταμεία.

• Σταδιακή κατάργηση του ΕΚΑΣ για όλους τους συνταξιούχους έως τα τέλη Δεκεμβρίου του 2019, αρχίζοντας με το ανώτερο 20% των δικαιούχων τον Μάρτιο του 2016.

• Εφαρμογή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος ή εξεύρεση αμοιβαία αποδεκτών εναλλακτικών μέτρων στο συνταξιοδοτικό σύστημα.

• Θεσμοθέτηση ισοδύναμων μέτρων για την εφαρμογή της δικαστικής απόφασης του ΣτΕ για τις συντάξεις.

της Ρούλας Σαλούρου - Καθημερινή