Η Συμφωνία της Καζέρτας

«Μετά τήν ἀναχώρηση τῶν Γερμανικῶν δυνάμεων ἀπό τήν Ἀθῆνα, φαίνεται λίαν πιθανόν ὅτι τό ΕΑΜ καί οἱ ἐξτρεμισταί κομμουνισταί θά προσπαθήσουν νά ἁρπάσουν τήν πόλιν καί νά συντρίψουν πᾶσα ἄλλην μορφήν ἐκφράσεως πλήν τῆς ἰδικῆς των». Από επιστολή του Τσώρτσιλ προς τον πρόεδρο Ρούσβελτ την 17 Αυγ 44.

Το ανάκτορο Παλατσο Ρεάλε
όπου υπογράφηκε η συμφωνία

Την 26η Σεπ 1944 στην Καζέρτα της Ιταλίας υπογράφηκε η ομώνυμη συμφωνία, μεταξύ εκπροσώπων της Αγγλικής και της Ελληνικής κυβερνήσεως από την μία μεριά και των αρχηγών του ΕΛΑΣ (Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός), συνταγματάρχου Σαράφη Στέφανου και του ΕΔΕΣ (Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος), συνταγματάρχου Ζέρβα Ναπολέοντος από την άλλη. Στην πραγματοποιηθείσα διάσκεψη στο ανάκτορο των βασιλέων της Νάπολης, έδρα του ανώτατου συμμαχικού στρατηγείου της Μεσογείου, προήδρευσε ο Βρετανός στρατάρχης Χένρυ Μαίτλαντ Ουΐλσων, ανώτατος Διοικητής των συμμαχικών δυνάμεων της Μεσογείου. Ο υπουργός Μ. Ανατολής Μακ Μίλαν υπέγραψε την συμφωνία εκ μέρους της Βρετανικής κυβερνήσεως και ο Γεώργιος Παπανδρέου ως πρωθυπουργός της κυβερνήσεως «Εθνικής Ενότητος» μαζί με 4 υπουργούς (Πορφυρογένης και Ζέβγος από το ΚΚΕ, Τσιριμώκος και Σβώλος από τις μη κομμουνιστικές συνιστώσες του ΕΑΜ). 

Ο Σκοπός της Συμφωνίας

Σαράφης, Σκόμπυ, Ζέρβας στην Καζέρτα

Η συμφωνία προέβλεπε την υπαγωγή όλων των ανταρτικών ομάδων που δρούσαν στην Ελλάδα στην δικαιοδοσία της Ελληνικής Κυβερνήσεως, η οποία στην συνέχεια τις έθεσε υπό τις διαταγές του Βρετανού Αντιστράτηγου Ρόναλντ Σκόμπυ, διοικητού όλων των στρατιωτικών δυνάμεων στην Ελλάδα. Στην συμφωνία καθορίσθηκαν επίσης τα όρια των περιοχών ευθύνης των διαφόρων ενόπλων οργανώσεων. Ο νομός Αττικής και η Πελοπόννησος υπήχθησαν  υπό την άμεση διοίκηση των Βρετανών. Ο Υποστράτηγος Σπηλιωτόπουλος διορίσθηκε στρατιωτικός διοικητής Αττικής. Οι ανταρτικές οργανώσεις αναλάμβαναν την υποχρέωση καταδιώξεως των γερμανικών στρατευμάτων, ενώ τα «Τάγματα Ασφαλείας» χαρακτηρίσθηκαν ως όργανα του εχθρού. Η «Συμφωνία της Καζέρτας» υπήρξε η συνέχεια της αποφάσεως του Συνεδρίου του Λιβάνου (20 Μαί 1994), στο οποίο εκπρόσωποι όλων των κομμάτων συμφώνησαν να συμμετάσχουν σε μία οικουμενική κυβέρνηση υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου. Ο Στάλιν είχε συμφωνήσει με τον Τσώρτσιλ για την υπαγωγή της Ελλάδος στην Βρετανική σφαίρα επιρροής. Οι δύο συμφωνίες, με την σύμφωνη γνώμη της ΕΣΣΔ, αποσκοπούσαν στην παρεμπόδιση καταλήψεως της εξουσίας από το ΚΚΕ, στο κρίσιμο διάστημα μετά την αποχώρηση των Γερμανών και πριν την άφιξη των Βρετανών στην Ελλάδα.

Οι Αντιδράσεις του ΚΚΕ

Την 12η Οκτ οι Γερμανοί απεχώρησαν από την Αθήνα, ενώ την 18η Οκτ 1944 ο Γεώργιος Παπανδρέου ύψωνε την γαλανόλευκο στον ιερό βράχο της Ακροπόλεως. Για 10 ημέρες δεν υπήρχαν δυνάμεις για να αποτρέψουν την κατάληψη της εξουσίας από το κυρίαρχο σ’ όλη την χώρα ΕΛΑΣ. Δεν υπήρχε όμως περίπτωση ο Αντισυνταγματάρχης Ποππώφ, επικεφαλής  της ρωσικής στρατιωτικής αποστολής στην Ελλάδα, να δώσει εντολή ο ΕΛΑΣ να καταλάβει την εξουσία κατά παράβαση των συμφωνηθέντων, διαρκούντος του πολέμου κατά της Γερμανίας. Για να συμβεί αυτό θα έπρεπε να αναλάβει «πρωτοβουλία» ο Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ Γεώργιος Σιάντος. Οι πρωτοβουλίες δεν ήταν χαρακτηριστικό ούτε του γραμματέως, ούτε του κόμματος. Ελάχιστοι πίστευαν ότι η συμφωνία θα τηρείτο. Η κατάσταση ήταν έκρυθμη καθώς το ΕΑΜ κυριαρχούσε στο μεγαλύτερο μέρος της επικράτειας. Στην Αθήνα καθημερινώς σημειωνόντουσαν επεισόδια και όλα έδειχναν ότι η σύγκρουση θα ήταν αναπόφευκτη. Το ΚΚΕ όμως είχε χάσει την ευκαιρία, αφού ο Ιερός Λόχος, η Ταξιαρχία του Ρίμινι, αλλά κυρίως τα βρετανικά στρατεύματα είχαν εγκατασταθεί στην Ελλάδα. 

Παπάγου 17 Σεπ 2015 / Αντγος εα Ιωάννης Κρασσάς

Βιβλιογραφία

α. Σόλων Γρηγοριάδης, Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδος (1941-1974) Αθήνα 1973, ΕΚΔΟΣΕΙΣ Κ. ΚΑΠΟΠΟΥΛΟΣ.

β. Ιωάννης Παπαφλωράτος, Η Ιστορία του Ελληνικού Στρατού(1833-1949), Αθήνα  –Θεσσαλονίκη 2014 , ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΑΚΚΟΥΛΑ

γ. Τάκη Λαζαρίδη, Απλά Μαθήματα Ιστορίας, Αθήνα 1998, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΖΗΣΗ