Η Πτώχευση της Ελλάδος το 1893 (Δυστυχῶς Ἐπτωχεύσαμεν)

Θεόδωρος Δεληγιάννης 

«Δέν ἠθέλομεν φθάσει εἰς τήν κατάστασιν εἰς τήν ὁποίαν ἐφθάσαμεν, ἐάν δέν διαστέφομεν τήν ἀλήθειαν, ἐάν δέν ἀσπαζόμεθα το ψεῦδος, ἐάν δέν ἐπλανῶμεν τον ἑλληνικόν λαόν, ἐάν δεν ἐδίδομεν πεπλανημένας καί ψευδείς πληροφορίας εἰς τό Στέμμα». Ο Θεόδωρος Δεληγιάννης από αγόρευση του στη βουλή, μετά την αναγγελία της πτώχευσης.

Την 13η Δεκ 1893, ο πρωθυπουργός της Ελλάδος Χαρίλαος Τρικούπης ανακοίνωσε από του βήματος της βουλής την αδυναμία του κράτους να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του και την ανάγκη διαπραγματεύσεων προς τους δανειστές. Ήταν τοτε που ανέφερε την φράση (Δυστυχῶς Ἐπτωχεύσαμεν) [1]. Η φράση αυτή έμελε να αποτελέσει διαχρονικά το επιτυχέστερο επίγραμμα για την περιγραφή των περιόδων κρίσεων της οικονομίας της χώρας μας.

Το Ιστορικό της Κρίσεως

Τον Ιούνιο του 1892 η επάνοδος του Τρικούπη στην εξουσία, μετά την πτώση της κυβερνήσεως του Θεόδωρου Δεληγιάννη, δημιούργησε μεγάλες ελπίδες τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Η πτώση όμως της τιμής της σταφίδας, σε συνδυασμό με την διεθνή χρηματιστηριακή κρίση επηρέασαν αρνητικά την Ελληνική οικονομία. Ο Τρικούπης πίστευε ότι η ανάπτυξη αποτελούσε την καλύτερη λύση για την οικονομική ανάκαμψη της χώρας. Η απαραίτητη για την επιβίωση της χώρας μας σύναψη δανείου, προσέκρουσε στην δυσπιστία των Γάλλων και Άγγλων κεφαλαιούχων. Στην φάση αυτή κρίθηκε αναγκαία η αποστολή διεθνούς επιτροπής, υπό τον Βρετανό πρώην ταγματάρχη Εδουάρδο Λω, με σκοπό την επιθεώρηση της οικονομικής καταστάσεως της Ελλάδος. Ο Λω πρότεινε τον δανεισμό της Ελλάδος, υπό την προϋπόθεση περιστολής των κρατικών δαπανών, οργανώσεως της λειτουργίας του δημοσίου και βελτιώσεως του φοροεισπρακτικού μηχανισμού. Οι τραπεζίτες ζήτησαν επιπλέον τον έλεγχο των δημοσίων προσόδων, γεγονός που οδήγησε στην παραίτηση του Τρικούπη, αρνούμενου να δεχθεί την απώλεια της εθνικής κυριαρχίας. Η κυβέρνηση Σωτηροπούλου που τον διαδέχθηκε, σύναψε δάνειο υπό εξαιρετικά δυσμενείς όρους, το οποίο χρησιμοποιήθηκε για την κεφαλαιοποίηση των οφειλόμενων τόκων των δανείων του ελληνικού δημοσίου. Αντί τόκων οι κάτοχοι των δανείων θα ελάμβαναν ομόλογα του ελληνικού δημοσίου. Η σύμβαση αυτή δεν επικυρώθηκε από την βουλή, με αποτέλεσμα την πτώση της κυβερνήσεως την 30η Οκτ του 1893. Ο Τρικούπης ανάλαβε εκ νέου την εντολή σχηματισμού κυβερνήσεως και επωμίσθηκε την ευθύνη αναγνωρίσεως της χρεωκοπίας.

Χαρίλαος Τρικούπης 

Ο Οραματιστής Πολιτικός  

Ο Τρικούπης υπήρξε ο πιο ολοκληρωμένος και έντιμος πολιτικός του 19ου αιώνος, ο οποίος προσπάθησε να μετατρέψει την Ελλάδα σε σύγχρονο Ευρωπαϊκό κράτος. Έθεσε σαν στόχους την οργάνωση του κρατικού μηχανισμού επί επιστημονικής βάσεως και την κατασκευή έργων υποδομής. Ήταν ο πρώτος που προσέδωσε στον προϋπολογισμό αναπτυξιακό χαρακτήρα. Έπρεπε όμως να αντιπαλέψει, τον άκρατο λαϊκισμό των πολιτικών του αντιπάλων και ιδιαίτερα του Δεληγιάννη, την κερδοσκοπική απληστία των Ελλήνων και ξένων κεφαλαιούχων και τέλος με την απροθυμία των Ελλήνων να υποτάξουν τα προσωπικά τους συμφέροντα χάριν σ’ αυτά του συνόλου. Από αρχαιοτάτων χρόνων εις την ιστορία της χώρας μας υπάρχουν μακρές περίοδοι αυτοκαταστροφής, παρεμβαλλόμενες από μικρές περιόδους δημιουργικής ανατάσεως. Ευτυχώς για την χώρα μας το έργον των γονίμων περιόδων είναι τόσο μεγάλο, ώστε να υπάρχει πάντοτε ένα θετικό αποτέλεσμα. Η ευημερία και η πρόοδος της πατρίδος μας στηρίζεται σ’ όλους μας μηδενός εξαιρουμένου. Μέχρι να το συνειδητοποιήσουμε θα παραπαίουμε εισπράττοντας τον οίκτο και την περιφρόνηση των άλλων λαών.   

Παπάγου 27 Νοε 2015 / Αντγος εα Ιωάννης Κρασσάς

Βιβλιογραφία

α. Σπύρου Β. Μαρκεζίνη, Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος, ΠΑΠΥΡΟΣ ΓΡΑΦΙΚΑΙ ΤΕΧΝΑΙ Α.Ε Αθήνα 1966.

β. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ, ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ Α.Ε. Αθήνα 1977

---

[1] Υποστηρίζεται ότι δεν την είπε κατά την αγόρευση του, αλλά απευθυνόμενος στους δανειστές, γιατί δεν έχει καταχωρηθεί στα πρακτικά της βουλής.