Η Αυτονομία της Βορείου Ηπείρου (1914)

«Ἀτυχῶς οἱ πολλοί τῶν ἐλευθέρων Ἑλλήνων ἐζαλίσθησαν καὶ ἔπεσαν εἰς τὶς κάλπες καὶ τὶς δουλίτσες των». Απόσπασμα επιστολής του Σ. Σπυρομήλιου προς τον στρατηγό Κων.Μαζαράκη.

Την 28η Φεβ 1914 ο Γεώργιος Ζωγράφος κήρυξε στο Αργυρόκαστρο την ίδρυση της «Αυτόνομης Δημοκρατίας της Βορείου Ηπείρου». Τον Νοέμβριο και Δεκέμβριο  του 1912, Έλληνες εθελοντές υπό τον Συνταγματάρχη της χωροφυλακής Σπύρο Σπυρομήλιο απελευθέρωσαν  την Χειμάρα και την Κορυτσά. Μετά την πτώση των Ιωαννίνων (Φεβ 1913), ο Ελληνικός Στρατός προήλασε μέχρι το Αργυρόκαστρο και το Τεπελένι...

Θύμα των Διασκέψεων

Στις διασκέψεις ειρήνης (Λονδίνου, Βουκουρεστίου) που επακολούθησαν μετά την λήξη των Βαλκανικών Πολέμων, τέθηκε θέμα δημιουργίας Αλβανικού κράτους τόσο από την Ιταλία, όσο και από την Αυστροουγγαρία, για λόγους κυριαρχίας  των επί της Αδριατικής. Το νέο κράτος θα περιελάμβανε στα όρια του όλο το τμήμα της Ελληνικωτάτης Βορείου Ηπείρου, μετά από συμφωνία που υπέγραψαν τα ενδιαφερόμενα κράτη στην Φλωρεντία (Δεκ 1913). Η Τουρκία δεν είχε συμφωνήσει στην αναγνώριση της κυριαρχίας  της Ελλάδος επί των νήσων του Ανατολικού Αιγαίου (Λέσβου, Χίου, Λήμνου, Σάμου).  Την 13η Φεβ 1914 οι πρέσβεις της Ρωσίας, Γερμανίας, Αυστροουγγαρίας, Γαλλίας, Ιταλίας και Ην. Βασιλείου με διακοίνωση τους μας έθεσαν προ ενός σκληρού διλήμματος. Η Ελλάδα είχε να επιλέξει μεταξύ Βορείου Ηπείρου και νήσων του Αιγαίου. Επί της ουσίας θα ασκούντο πιέσεις επί της Τουρκίας για την αναγνώριση της Ελληνικής κυριαρχίας. Ο πρωθυπουργός της Ελλάδος αποφάσισε να θυσιάσει την Βόρειο Ήπειρο, χάριν των νήσων. Απευθυνόμενος προς την Γενική Συνέλευση των Ηπειρωτών είπε: «Ἡ σύμφωνος ἀπόφασις τῆς Εὐρώπης καταδικάζει τὸ Ἑλληνικώτατο τῆς Ἠπείρου τμῆμα εἰς ἀποκοπήν ἀπὸ τῆς Μεγάλης πατρίδος». Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τον σχηματισμό από τον Γ. Ζωγράφο επαναστατικής κυβερνήσεως.

Αυτονομία 68 Ημερών

Ο συνταγματάρχης Σπυρομήλιος ανέλαβε να οργανώσει την άμυνα, ενώ αποφασιστικός ήταν ο ρόλος του μητροπολίτου Κονίτσης Σπυρίδωνος, μετέπειτα Αρχιεπισκόπου Αθηνών. Οι Αλβανοί προσπάθησαν να καταλάβουν την Βόρειο Ήπειρο, αλλά υπέστησαν δεινή ήττα. Ακολούθησαν διαπραγματεύσεις με τον μετριοπαθή Αλβανό ηγεμόνα Γουλιέλμο Βίδ, οι οποίες κατέληξαν στην συμφωνία της Κέρκυρας την 17 Μαΐου 1914. Βάσει της συμφωνίας παραχωρούντο στις επαρχίες Αργυροκάστρου και Κορυτσάς, ευρύτατα διοικητικά, εκπαιδευτικά και εκκλησιαστικά προνόμια, ως επίσης και ελευθερία χρησιμοποιήσεως της Ελληνικής γλώσσας. Το νέο καθεστώς ανατράπηκε με την έκρηξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν ζητήθηκε από την Γαλλία να καταλάβουμε εκ νέου την Βόρειο Ήπειρο για την αποκατάσταση της τάξεως. Το 1916 μας υποχρέωσαν εκ νέου να εκκενώσουμε τον βασανισμένο τόπο. Το 1940 υπήρξε η τελευταία φορά που ο Ελληνικός στρατός απελευθέρωσε την Βόρεια Ήπειρο.

Κοινός Νους

Παρά την υποχώρηση του Βενιζέλου οι Τούρκοι δεν ανεγνώρισαν την κυριαρχία μας επί των νήσων του Αιγαίου.  Η Ελλάδα σήμερα για προφανείς λόγους υπολείπεται σε ισχύ από την Τουρκία. Το έλλειμμα ισχύος μπορεί να αναπληρωθεί με τις κατάλληλες συμμαχίες των ισχυρών μελών των οργανισμών που ανήκουμε (ΝΑΤΟ, ΕΕ), αλλά και εκτός αυτών. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να διαθέτουμε σταθερή εθνική στρατηγική και εξωτερική πολιτική, όπως επίσης σοβαρότητα και αξιοπιστία. Δεν χρειαζόμαστε τίποτα παραπάνω από κοινό νου, ο οποίος σε εμάς δεν είναι τόσο κοινός, όπως κοινώς πιστεύετε.

Παπάγου 14 Φεβ  2016 / Αντγος εα Ιωάννης Κρασσάς

Βιβλιογραφία

α. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ, ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ Α.Ε. Αθήνα 1977

β. Σπύρου Β. Μαρκεζίνη, Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος, ΠΑΠΥΡΟΣ ΓΡΑΦΙΚΑΙ ΤΕΧΝΑΙ Α.Ε Αθήνα 1966.