Η Τουρκία κλιμακώνει τις προκλήσεις της στο Αιγαίο

Του Χρήστου Μηνάγια / www.geostrategy.gr / www.medintelligence.org

Σύμφωνα με ανακοίνωση της Γεωγραφικής-Υδρογραφικής-Ωκεανογραφικής Διεύθυνσης των Τουρκικών Ναυτικών Δυνάμεων που δημοσιεύθηκε στην επίσημη ιστοσελίδα της, στις 10 και 11-02-2016, το πλοίο επιστημονικών ερευνών TCG ÇEŞME θα πραγματοποιήσει επιστημονικές εργασίες (σ.σ. δεν αναγράφεται...
το είδος των ερευνών) από 16 έως 28-02-2016 στα διεθνή ύδατα του Αιγαίου, στην περιοχή μεταξύ Εύβοιας-Σκύρου-Αντίψαρα που ορίζεται από τα σημεία: 38 17.00 Β-024 27.00 Α, 38 38.00 Β-024 27.00 Α, 38 38.00 Β-024 42.00 Α, 38 44.00 Β-024 50.00 Α, 38 44.00 Β-025 16.00 Α, 38 36.00 Β-025 14.50 Α, 38 25.00 Β-025 26.00 Α και 38 17.00 Β-025 26.00 Α.

Σύμφωνα με τον επίκουρο καθηγητή του Πάντειου Πανεπιστημίου Ευάγγελο Συρίγο, που ασχολείται με το διεθνές δίκαιο και την εξωτερική πολιτική, με κύρια αντικείμενα το δίκαιο της Θάλασσας, τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, τα Βαλκάνια και τις μειονότητες, η Τουρκία μπορεί να πραγματοποιήσει μέσω των πανεπιστημίων έρευνες στα διεθνή ύδατα του Αιγαίου για θέματα οικοσυστήματος και βιοποικιλότητας. Η έρευνα μπορεί να περιορισθεί είτε μόνο σε ύδατα (π.χ. ποιότητα υδάτων, περιβαλλοντολογικές επιπτώσεις κ.λπ.) (1η περίπτωση), είτε να επεκταθεί και σε θέματα που σχετίζονται με το  βυθό των διεθνών υδάτων (υφαλοκρηπίδα) (2η περίπτωση). Στην 1η περίπτωση θεωρητικώς δεν χρειάζεται άδεια από την Ελληνική πλευρά. Αυτό ισχύει για όσο καιρό δεν έχουμε κηρύξει Α.Ο.Ζ. Στην πράξη, όμως, και προς αποφυγή διενέξεων τα κράτη που προτίθενται να προβούν σε ενέργειες στα υποκείμενα ύδατα, ζητούν σχετική άδεια. Αυτό γίνεται διότι είναι τέτοια η φύση των ερευνών που είναι εξαιρετικά δύσκολο για το παράκτιο κράτος να γνωρίζει εάν το διενεργόν την έρευνα σκάφος θα περιορισθεί σε δραστηριότητες επί των υπερκείμενων υδάτων ή θα προχωρήσει σε έρευνες επί της υφαλοκρηπίδας.

Αξιοσημείωτο είναι ότι, στην εν λόγω περιοχή παρατηρείται μια κλιμακούμενη παραβατική συμπεριφορά από την Άγκυρα. Συγκεκριμένα, στις 09-10-2015, η Ισπανική Υδρογραφική Υπηρεσία δημοσίευσε μέσω ΝΑVAREA III, με αύξοντα αριθμό 547/2015, ότι στην περιοχή που ορίζεται από τα σημεία 38°45'.00''Β-024°52'.00''Α, 38°45'.00''Β-025°21'.00''Α, 38°18'.00''Β-025°21'.00''Α και 38°18'.00''Β-024°52'.00''Α θα πραγματοποιηθούν πυρά στις 01, 05, 06, 07, 08, 12, 13,14 και 15 Οκτωβρίου 2015, από 05.00 έως 12.00 ώρα. Υπόψη ότι, η εν λόγω περιοχή περιλαμβάνεται στις μόνιμες περιοχές που δεσμεύουν αυθαίρετα οι Τούρκοι κάθε έτος και δημοσιεύονται στον Ετήσιο Προγραμματισμό της Τουρκικής Υδρογραφικής Υπηρεσίας.

Ωστόσο, στις 10-10-2015, μια ημέρα μετά τη δημοσίευση NAVAREA III της Ισπανικής Υδρογραφικής Υπηρεσίας, η Τουρκική Υδρογραφική Υπηρεσία αναδημοσίευσε την ισπανική δημοσίευση στο δικό τους Εβδομαδιαίο Δελτίο Ανακοινώσεων προς Ναυτιλλόμενους παραποιώντας τις συντεταγμένες που είχαν αναγράψει οι Ισπανοί, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για το συντονισμό της Μεσογείου. Σημειωτέον ότι, με την εν λόγω παραποίηση των στοιχείων, η περιοχή εκτέλεσης πυρών (βλ. Χάρτη 1) πέραν του ότι καλύπτει μεγάλο μέρος του Κεντρικού Αιγαίου περιλαμβάνει χερσαίο έδαφος της κεντρικής Εύβοιας και τα Αντίψαρα. Ειδικότερα, η παραποιημένη από τους Τούρκους περιοχή ορίζεται από τα σημεία 38°45'.00''Β-024°00'.00''Α, 38°45'.00''Β-025°31'.00''Α, 38°18'.00''Β-025°31'.00''Α και 38°18'.00''Β-024°00'.00''Α.

Επειδή η τουρκική τακτική της επιβολής τετελεσμένων δεν μας είναι άγνωστη, όλα τα παραπάνω θα πρέπει να συνεκτιμηθούν με την πρόσφατη αποκάλυψη της εφημερίδος Το Ποντίκι, σύμφωνα με το οποίο, την περασμένη εβδομάδα ο Έλληνας πρεσβευτής στην Άγκυρα κλήθηκε στο τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών για να παραλάβει (και παρέλαβε) γραπτό διάβημα εντονότατης διαμαρτυρίας της τουρκικής κυβέρνησης, γιατί ελληνικό ελικόπτερο της πολεμικής αεροπορίας πέταξε πάνω από τουρκικό έδαφος. Τις νησίδες των Ιμίων!  Η πτήση του ελληνικού ελικοπτέρου πραγματοποιήθηκε στις 28 Ιανουαρίου και ένας εκ των επιβατών του ήταν ο υπουργός Άμυνας Πάνος Καμμένος, ο οποίος θέλησε να τιμήσει τους τρεις Έλληνες αξιωματικούς που έχασαν τη ζωή τους εκείνο το βράδυ του Γενάρη του 1996 κατά την κρίση των Ιμίων. 

Συγχρόνως όμως, κρίνεται σκόπιμο να παρατεθούν τα ακόλουθα στοιχεία που αφορούν στην τουρκική στάση σε ό,τι έχει να κάνει με τα Ίμια, σε επίπεδο επίσημων δηλώσεων, δεδομένου ότι το συμπέρασμα που εξάγεται παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και εγείρει τις πλέον έντονες ανησυχίες για την περαιτέρω κλιμάκωση της έντασης στο Αιγαίο.

· Στη Διοικητική Έκθεση Δραστηριοτήτων για το Έτος 2013 και 2014 της τουρκικής Διοίκησης Ασφαλείας Ακτών αναγράφεται ότι, οι βραχονησίδες Ίμια συνεχίζουν να προστατεύονται και να επιτηρούνται με σκάφη της ακτοφυλακής όλο το 24ωρο, χωρίς όμως να αναγράφεται ότι, αυτές είναι τουρκικό έδαφος.

· Στη Διοικητική Έκθεση Δραστηριοτήτων για το Έτος 2006 της τουρκικής Διοίκησης Ασφαλείας Ακτών αναγράφεται ότι, οι βραχονησίδες Ίμια που είναι τουρκικό έδαφος συνεχίζουν να προστατεύονται και να επιτηρούνται με σκάφη της ακτοφυλακής όλο το 24ωρο.

· Στη Διοικητική Έκθεση Δραστηριοτήτων για το Έτος 2007 της τουρκικής Διοίκησης Ασφαλείας Ακτών αναγράφεται ότι, τα Ίμια είναι τουρκικό έδαφος και με λέμβους της ακτοφυλακής συνεχίζεται η προστασία και επιτήρησή τους επί 24ωρου βάσεως.

· Στις 11-02-2008 ο τότε αρχηγός της Διοίκησης Ασφαλείας Ακτών υποναυάρχος Can Erenoğlu κατά την επίσκεψή του στην επαρχία Fethiye του νομού Mugla, αναφέρθηκε στο καθεστώς των Ιμίων και έκανε λόγο για παραβίαση των τουρκικών χωρικών υδάτων στην περιοχή, από πλευράς Ελλήνων. Αναλυτικότερα είπε: «Τα Ίμια είναι τουρκικό έδαφος. Υπάρχουν δύο νησιά η Ανατολική και η Δυτική Ίμια. Εμείς τα αποκαλούμε βραχονησίδες των Ιμίων. Δείτε τις εγγραφές του κτηματολογίου στην οθωμανική εποχή. Τα Ίμια αποτελούν τουρκικό έδαφος. Δεν υφίσταται κάποια κρίση σ’ αυτό το σημείο.» (βλ. Βιβλίο Η Γεωπολιτική Στρατηγική και η Στρατιωτική Ισχύς της Τουρκίας, Χρ. Μηνάγιας, 2010)

Με την ίδια διαδικασία σκέψης, η Άγκυρα αμφισβήτησε την επιχείρηση έρευνας-διάσωσης που διεξήγαγαν ελληνικά πλωτά και ιπτάμενα μέσα του πολεμικού ναυτικού και της πολεμικής αεροπορίας, υπό τον συντονισμό του ΓΕΕΘΑ, για τον εντοπισμό του ελικοπτέρου Augusta Bell που κατέπεσε κοντά στη νήσο Κίναρος τα ξημερώματα της 11-02-2016. Εν προκειμένω, αναφερόμαστε στην τουρκική ΝΟΤΑΜ υπ. αριθ. Α0701/16, όπου αναγράφηκε ότι, η Τουρκία δεν αποδέχεται την περιοχή έρευνας και διάσωσης (SAR) που καθόρισε η Αθήνα με αντίστοιχη ΝΟΤΑΜ, τονίζοντας ότι όλες οι δραστηριότητες έρευνας και διάσωσης στη τουρκική περιοχή θα πρέπει να συντονίζονται με τις αρμόδιες τουρκικές αρχές. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να διευκρινισθεί ότι, η νήσος Κίναρος περιλαμβάνεται  στον πίνακα των 152 νησιών του Αιγαίου που αμφισβητούνται από την Τουρκία. Σημειωτέον ότι, στο βιβλίο «Απόρρητος Φάκελος Τουρκία-Η Εθνική Στρατηγική της Τουρκίας, Χρ. Μηνάγιας, 2014», παρατίθεται ο πίνακας των εν λόγω νησιών. Ακολούθως παρατίθεται η σελίδα 261 του βιβλίου, όπου φαίνεται η νήσος Κίναρος.

Τέλος, είναι προφανές ότι το επόμενο χρονικό διάστημα η Άγκυρα θα θελήσει να διαπιστώσει τις ανοχές της ελληνικής κυβέρνησης έναντι της τουρκικής προκλητικότητας και συγκεκριμένα, εάν ο σκοπός, οι προθέσεις, η αποφασιστικότητα και η υποστήριξη της εξωτερικής πολιτικής της είναι απρόβλεπτοι, ενώ δεν θα πρέπει να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο, οι Τούρκοι να επιδιώξουν την αυθαίρετη επιβολή τετελεσμένων σε συγκεκριμένες περιοχές. Σαφώς, περισσότερες πιθανότητες συγκεντρώνει η επιδίωξη της Άγκυρας να προκαλέσει μια κρίση περιορισμένης κλίμακας, εντοπισμένη σε συγκεκριμένη περιοχή που προφανώς θα προβάλλει διεθνώς τις τουρκικές διεκδικήσεις στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.