Ο Κυπριακός Απελευθερωτικός Αγώνας

«Ἡμεῖς διαθέτωμεν τὴν ψυχὴν, ἔχομεν καὶ τὸ δίκαιον μὲ τὸ μέρος μας. Γι’ αὐτὸ καὶ θὰ νικήσωμεν» Ἀπὸ τὴν πρώτη ἐπαναστατικὴ προκήρυξη τῆς ΕΟΚΑ.

Τις πρώτες πρωινές ώρες της 1ης Απριλίου 1955, 16 εκρήξεις βομβών στην Λευκωσία σήμαναν την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα των Ελληνοκυπρίων εναντίον της Βρετανικής κυριαρχίας. Την ίδια ημέρα κυκλοφόρησε η πρώτη επαναστατική προκήρυξη της ΕΟΚΑ (Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών) την οποία υπέγραφε «Ο Αρχηγός Διγενής». Επρόκειτο για τον Κυπριακής καταγωγής απόστρατο αντισυνταγματάρχη του Ελληνικού στρατού Γεώργιο Γρίβα[1], ο οποίος ήταν ο αρχηγός του αντάρτικου. Με την προκήρυξη καλούσε τον λαό της Κύπρου να πολεμήσει για την ελευθερία του. Ο αγώνας διήρκησε μέχρι την 9η Μαρ 1959. Η ανεξαρτησία της Μεγαλονήσου αναγνωρίστηκε με τις συνθήκες της Ζυρίχης και του Λονδίνου (Φεβ 1959).

Ο Όρκος των Δώδεκα

Την 7η Μαρ 1953 συνήλθε στην Αθήνα η «Επιτροπή Απελευθερώσεως της Κύπρου» της οποίας προΐστατο ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος. Οι 12 παρευρισκόμενοι[2] έδωσαν πανηγυρικό όρκο, τον οποίο στην συνέχεια υπέγραψαν τασσόμενοι υπέρ του ενόπλου αγώνος για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, μόλις το επιτρέψουν οι συνθήκες. Ο αγώνας των Κυπρίων για την κατάργηση της Βρετανικής αποικιοκρατίας σύντομα μετατράπηκε σε διεθνές πρόβλημα, το οποίο δεν έχει επιλυθεί ακόμα.

Οι Πρωταγωνιστές και το Διεθνές Περιβάλλον

Ο Μακάριος με το σύνθημα της «Ενώσεως» της Κύπρου με την Ελλάδα, έτυχε της καθολικής υποστηρίξεως τόσο του Κυπριακού, όσο και του Ελληνικού λαού. Επί της ουσίας όμως επιθυμούσε μια ανεξάρτητη Κύπρο υπό την διοίκηση των Ελληνοκυπρίων. Εκμεταλλεύθηκε στο έπακρον την δημοφιλία του, αναγκάζοντας τις κυβερνήσεις της Ελλάδος να προσαρμόζουν  την εξωτερική πολιτική τους προς υποστήριξη των σχεδίων του. Την ίδια περίοδο η Ελλάς προσπαθούσε να επουλώσει τις πληγές από την περίοδο της κατοχής και του αδελφοκτόνου πολέμου. Η είσοδος της πατρίδος μας στο ΝΑΤΟ το 1952 και η υπογραφή του Βαλκανικού Συμφώνου με την Τουρκία και την Γιουγκοσλαβία  (Φεβ 1953) βοήθησαν στην εμπέδωση κλίματος ασφαλείας και συνεργασίας στα Βαλκάνια. Η εκδίωξη των Βρετανών από την Αίγυπτο αναβάθμιζε τον ρόλο της Κύπρου για τον έλεγχο των συμφερόντων τους στην περιοχή, όπου σχεδίαζαν να μεταφέρουν και το Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής. Οι ΗΠΑ δεν επιθυμούσαν σε καμία περίπτωση την διατάραξη των σχέσεων συμμάχων κρατών μελών του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Μεσόγειο, στην κορύφωση του ψυχρού πολέμου με την Σοβιετική Ένωση.

Η Επιλογή για Ένοπλο Δράση

Η Βρετανία δεχόταν την παραχώρηση αυτοδιοικήσεως εις τους Κυπρίους, χωρίς να συζητά το ενδεχόμενο αυτοδιαθέσεως ή ενώσεως με την Ελλάδα. Η Τουρκία δήλωσε κατηγορηματικά την αποφασιστικότητα της να υπερασπισθεί τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων με όλα τα μέσα, αποκλείοντας την ένωση. Η συνετή λύση ήταν η αναμονή δημιουργίας ευνοϊκών συνθηκών για την διεκδίκηση των συμφερόντων μας. Η κήρυξη του απελευθερωτικού αγώνος οδήγησε σε ακραίες καταστάσεις μεταξύ Ελλάδος-Τουρκίας με αποκορύφωμα τον διωγμό των Ελλήνων της Κωνσταντινουπόλεως (6 Σεπ 1955) και την διάρρηξη των σχέσεων με το Ηνωμένο Βασίλειο. Η υπογραφή των συνθηκών Ζυρίχης και Λονδίνου με τις οποίες αποκλειόταν η διχοτόμηση, ήταν ότι καλύτερο μπορούσαμε να επιτύχουμε. Τις συμφωνίες αυτές τορπίλισε ο Μακάριος 3 χρόνια μετά, οδηγώντας την Ελλάδα και την Τουρκία στα πρόθυρα πολέμου για ακόμα μία φορά.

Η σημερινή κατάληξη είναι το αποτέλεσμα ολέθριων σφαλμάτων, αλλά και αδυναμίας προσαρμογής στα δεδομένα όπως αυτά προκύπτουν από τους συσχετισμούς ισχύος κάθε χώρας. Τα εθνικά μας συμφέροντα έχουν θυσιασθεί διαχρονικά από δημαγωγούς πολιτικούς στο βωμό της ψηφοθηρίας, υποσχόμενοι στον λαό το ανέφικτο.

Παπάγου 20 Μαρ 2016 / Αντγος εα Ιωάννης Κρασσάς

Βιβλιογραφία

α. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ, ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ Α.Ε. Αθήνα 1977

β.Heinz A. Richter,  Ιστορία της Κύπρου, Αθήνα 2007, Βιβλιοπωλείο της Εστίας

---

[1] Γεννήθηκε στις 5 Ιουλίου 1897 στην Χρυσαλινιώτισσα της Κύπρου. Αποφοίτησε το 1919 από την Σχολή Ευελπίδων. Πολέμησε στην Μικρασιατική εκστρατεία και τον Ελληνο-ιταλικό Πόλεμο. Κατά την διάρκεια της κατοχής ίδρυσε την αντικομουνιστική οργάνωση Χ . Παραιτήθηκε από τον στρατό με τον βαθμό του αντισυνταγματάρχου. Την 20 Μαρ 1959 η βουλή των Ελλήνων τον προήγαγε σε Αντιστράτηγο και τον κήρυξε «Άξιον τέκνον της πατρίδος».

[2] Η ορκωμοσία έγινε ενώπιον του Μακαρίου στο σπίτι του καθηγητή Γεράσιμου Κονιδάρη, στην οδό Ασκληπιού 36Β, στα Εξάρχεια. Τον όρκο υπέγραψαν οι Στράτος, Κονιδάρης, Δ. Βεζανής, οι αδελφοί Σάββας και Σωκράτης Λοϊζίδης, ο στρατηγός Ν. Παπαδόπουλος, ο συνταγματάρχης Γεώργιος Γρίβας , ο Α. Αυγίκος, ο Ν. Αλεξόπουλος, ο Η. Τσατσόμοιρος και ο Δ. Σταυρόπουλος.