Η θρησκεία ως παράγων ισχύος και ως μέσο γεωπολιτικών επιδιώξεων - Η περίπτωση του Αγίου Όρους

Δρ. Ιωάννης Παρίσης (*)
Οι ιδέες και τα δόγματα υπήρξαν μέσα που πάντοτε χρησιμοποιούσαν οι ηγεσίες προκειμένου να επηρεάσουν και να κινητοποιήσουν τις λαϊκές μάζες. Οι ιδεολογίες μπορούν να θεωρηθούν ως άθροισμα ιδεών, πιστεύω και τρόπων σκέψης που χαρακτηρίζουν ομάδες ανθρώπων, όπως ένα έθνος, μία τάξη, ένα επάγγελμα, ένα θρησκευτικό δόγμα, ένα πολιτικό κόμμα, κλπ. Στην έννοια της ιδεολογίας εντάσσεται, υπό...

ευρεία έννοια, και η θρησκεία. Σε πολλές περιπτώσεις η θρησκεία συνέβαλε στον έλεγχο ή κινητοποίηση μαζών, ή χρησιμοποιήθηκε ως μέσο εξωτερικής πολιτικής, κατευνασμού, ειρήνευσης ή εξισορρόπησης. Εν τέλει για την επίτευξη γεωπολιτικών επιδιώξεων.

Όπως και άλλα εθνικά χαρακτηριστικά – καταρχήν η γλώσσα – η κοινή θρησκεία αποτελεί στοιχείο βαθιάς προσέγγισης και δημιουργεί συναισθηματικούς δεσμούς και οικειότητα. Τη δύναμη της θρησκείας ως μέσου επηρεασμού των μαζών αντελήφθησαν πολλές ηγεσίες στη διάρκεια της ιστορίας και την χρησιμοποίησαν αναλόγως. Η εξάπλωση του Ισλάμ και οι Σταυροφορίες αποτελούν χαρακτηριστικές περιπτώσεις. Επίσης, ο εκχριστιανισμός των Σλάβων, κατά τον 9ο αιώνα, υπήρξε μια σημαντική πολιτική πρωτοβουλία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, στο πλαίσιο της υψηλής στρατηγικής της Κωνσταντινούπολης με στόχο την εξασφάλιση, μέσω της θρησκευτικής υπαγωγής, του πολιτικού ελέγχου των λαών που κατοικούσαν στα βόρεια της αυτοκρατορίας. Η στρατηγική αυτή αποτέλεσε σημαντικό συντελεστή ισχύος, μειώνοντας τις μάχες που το Βυζάντιο ήταν αναγκασμένο να δώσει, ή εξασφαλίζοντας τη δυνατότητα συγκέντρωσης της στρατιωτικής ισχύος του σε άλλα μέτωπα.

Η εμφάνιση στο Περιβόλι της Παναγίας, του ηγέτη της μεγαλύτερης σήμερα σε πληθυσμό και έκταση ορθόδοξης χώρας, δεν μπορεί παρά να προξενεί ποικίλες εντυπώσεις και συναισθήματα στους πιστούς, όχι μόνο τους Ρώσους. Ωστόσο, φέρνει εκ των πραγμάτων στο νου τις προσπάθειες των Ρώσων να ελέγξουν την Αθωνική Πολιτεία. Μια ιστορία που πάει πολύ πίσω στον χρόνο.

Η αρχή της ρωσικής παρουσίας στο Άγιο Όρος Read more.