Ο Βασιλεύς Αγησίλαος Β΄ της Σπάρτης

«Ἡ πρώτη τῶν ἀρετῶν εἶναι ἡ δικαιοσύνη, ἡ ἀνδρεία εἰς οὐδέν ὠφελεῖ ὅταν δὲν ὑπάρχει δικαιοσύνη, ἄν ὅλοι ἦσαν δίκαιοι, δὲν θὰ ὑπῆρχε ἀνάγκη ἀνδρείας». Αγησίλαος Β΄.

Τον χειμώνα του 359 π.Χ., ο ογδονταπεντάχρονος βασιλεύς της Σπάρτης Αγησίλαος Β΄ πέθανε στην Λιβύη επιστρέφοντας από την Αίγυπτο, μετά από 40 έτη στον θρόνο. Ανήλθε στο θρόνο το 400 π.Χ., παρακάμπτοντας τον νόμιμο διάδοχο ανιψιό του Λεωτυχίδη, ο οποίος θεωρήθηκε νόθος υιός του Αλκιβιάδη και όχι του αδελφού του Άγη. Υποστηρίχθηκε για στην διαδοχή του θρόνου από τον ήρωα του Πελοποννησιακού πολέμου ναύαρχο Λύσανδρο, ο οποίος προσπάθησε ανεπιτυχώς στην συνέχεια να τον καταστήσει υποχείριόν του. Στην Σπάρτη ίσχυε το σύστημα των δύο βασιλέων, ο ένας προέρχονταν εκ της δυναστείας των Αγιαδών και ο έτερος εκ της των Ευρυπωντιδών, από την οποία κατάγονταν ο Αγησίλαος.[1] Οι δύο βασιλείς θεωρούνταν κατευθείαν απόγονοι των δίδυμων τέκνων του Ηρακλέους, Ευρυσθένη και του Προκλή.[2]

Στρατιώτης Βασιλεύς Οραματιστής

Ο Αγησίλαος, παρότι χωλός εκ γενετής,[3]-το ένα πόδι του ήταν κοντύτερο του άλλου-ήταν προικισμένος με αδάμαστο θέληση, γενναιότητα, μεγαλοψυχία και άδολο πατριωτισμό. Κατείχε την στρατιωτική τέχνη και ήταν γεννημένος ηγέτης. Διακρίνονταν για την ευφυία του, την αίσθηση του χιούμορ, την φιλανθρωπία, και την φιλική συμπεριφορά του προς όλους. Η βασιλεία του ξεκίνησε πέντε χρόνια μετά το τέλος του Πελοποννησιακού Πολέμου, όταν η Σπάρτη βρισκόταν στον κολοφώνα της ισχύος και της δόξης. Τα πρώτα χρόνια διεξήγαγε αγώνα κατά των Περσών, οι οποίοι προσπαθούσαν να υποτάξουν τις ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας. Επικεφαλής στρατεύματος 8.000 ανδρών, νίκησε κατ’ επανάληψη τον σατράπη Τισσαφέρνη, με αποτέλεσμα ο Αρταξέρξης να διατάξει την εκτέλεση του. Ο Αγησίλαος υπήρξε ο πρώτος οραματιστής της καταλύσεως της περσικής αυτοκρατορίας, πριν τον Φίλιππο και τον Μέγα Αλέξανδρο. Οι ελληνικές πόλεις δεν ανταποκρίθηκαν στην πρόσκλησή του για να συμμετάσχουν στο εγχείρημα, λόγω των δυσάρεστων μνημών του Πελοποννησιακού Πολέμου.  

Η Δύναμη του Χρήματος

Ο Πέρσης μονάρχης απέστειλε χρήματα και πέτυχε την συνασπισμό των Αθηνών, των Θηβών, της Κορίνθου και του Άργους κατά των Λακεδαιμονίων, γεγονός που συνετέλεσε στην ανάκληση του Αγησιλάου στην Ελλάδα το 394 π.Χ. «Με νίκησαν 30.000 τοξότες», σχολίασε ο Αγησίλαος, (αναφερόμενος στους τοξότες που ήσαν χαραγμένοι στα νομίσματα των χρυσών δαρεικών). Ο Αγησίλαος νίκησε τους συμμάχους στην Βοιωτική Κορώνεια και στον οκταετή Κορινθιακό Πόλεμο που ακολούθησε. Η εξάντληση των Σπαρτιατών από τις παρατεταμένες επιχειρήσεις, τούς οδήγησαν να αποστείλουν τον ναύαρχο Ανταλκίδα να συνάψει ειρήνη με τους Πέρσες το 386 π.Χ., με την οποία τούς παρέδιδε όλες τις ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας και τούς καθιστούσε ρυθμιστές των εξελίξεων. Ο Αγησίλαος αντιτάχθηκε στην ταπεινωτική για τους Έλληνες «Ανταλκίδειο Ειρήνη», η οποία σηματοδότησε την αρχή της καταλύσεως της ηγεμονίας της Σπάρτης.

Η Αποδυνάμωση της Σπάρτης

Η Σπάρτη διατήρησε την κυριαρχία επί της Ελλάδος για τα επόμενα δεκαέξι χρόνια. Στο συνέδριο των ελληνικών πόλεων που πραγματοποιήθηκε το 371 στην Σπάρτη, ο Αγησίλαος ήρθε σε σύγκρουση με τον Επαμεινώνδα τον ισχυρό άνδρα των Θηβών, διότι απαίτησε να μην ηγεμονεύει η Θήβα την Βοιωτία. Ο Επαμεινώνδας «έριξε το γάντι» στον Αγησίλαο απαντώντας ότι θα το κάνει εάν και η Σπάρτη παύσει να εξουσιάζει την Λακωνία. Υπήρξε μία απευθείας αμφισβήτηση της κυριαρχίας της Σπάρτης, η οποία κατέληξε στην μάχη των Λεύκτρων το 371 π.Χ. Ο Επαμεινώνδας κατήγαγε νίκη επί των ανίκητων μέχρι τότε Σπαρτιατών, φονευθέντος του βασιλέως Κλεόμβροτου μετά 1.000 ανδρών. Ο Αγησίλαος έχοντας υπερβεί το 60ο έτος της ηλικίας ανέλαβε να υπερασπιστεί την Σπάρτη, η οποία απειλείτο για πρώτη φορά μετά από έξι αιώνες υπάρξεως, από συμμαχικό στράτευμα 50.000 ανδρών με επικεφαλής τον Επαμεινώνδα. Ο Αγησίλαος οργανώθηκε αμυντικά στην περίμετρο της πόλεως, αποφεύγοντας την αναμέτρηση σε ανοικτό πεδίο λόγω της αριθμητικής υπεροχής του αντιπάλου. Οι Θηβαίοι με τους συμμάχους τους αποχώρησαν αποφεύγοντας την σύγκρουση.

Μέχρι της Τελευταίας του Πνοής   

Κατά το τέλος της βασιλείας του η Σπάρτη αποδυναμώνονταν συνεχώς κυρίως λόγω λειψανδρίας και συρρικνώσεως των εσόδων. Η απώλεια της εύφορης Μεσσηνίας την οποία κατείχε επί αιώνες, απετέλεσε το οριστικό χτύπημα. Η οικονομική ενίσχυση της Σπάρτης ανάγκασε τον γέροντα Αγησίλαο να ηγηθεί της τελευταίας του εκστρατείας. Η αποστολή αφορούσε στην υποστήριξη του Νεκτάναμπι προς εξασφάλιση του θρόνου της Αιγύπτου έναντι αμοιβής. Ο Αγησίλαος υπήρξε ένας πολύ καλός βασιλεύς και ένας μεγαλοφυής στρατηγός, αλλά πάνω από όλα ήταν Σπαρτιάτης και φρόντισε για την κυριαρχία της πατρίδος του επί της υπολοίπου Ελλάδος. Για ένα και πλέον αιώνα ο δυναμισμός της φυλής μας εξανεμίσθηκε σε ανελέητες εμφύλιες συγκρούσεις. Τρία χρόνια μετά τον θάνατο του, γεννήθηκε στην Πέλλα της Μακεδονίας ο Μέγας Αλέξανδρος, ο οποίος μας ανέβασε έστω και για λίγο στην κορυφή του κόσμου.

Αντγος ε.α. Ιωάννης Κρασσάς

Βιβλιογραφία

α.Πλουτάρχου, Βίοι Παράλληλοι, Αγησίλαος-Πομπήιος, Διεύθυνσις Ιστορίας Στρατού Αθήνα 1961..

β.Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό «ΗΛΙΟΥ», Αθήνα 1951.

---

[1] Ο Αγησίλαος συμβασίλευσε με 5 βασιλείς της δυναστείας των Αγιαδών, τους: Παυσανία (409-395), Αγησίπολις Α΄ (395-380), Κλεόμβροτος Α΄ (380-371), Αγησίπολις Β΄ (371-370), Κλεομένης Β΄(370-309).

[2] «Ὀνόματα μὲν δὴ τοῖς παισὶν αὐτοῦ Προκλῆς και Εὐρυσθένης ἐτέθη, δίδυμοι δὲ ὄντες διάφοροι τὰ μάλιστα ἦσαν». Παυσανίου Ἑλλάδος Περιήγησις 3. Λακωνικά.

[3] Σύμφωνα με ένα χρησμό η Σπάρτη θα ζημιωνόταν από την «χωλή βασιλεία». Ο Λύσανδρος έπεισε του Σπαρτιάτες να κηρύξουν τον Αγησίλαο βασιλέα πείθοντας τους ότι ο χρησμός δεν αναφέρονταν σε σωματική αναπηρία αλλά, σε βασιλέα μη γνήσιο απόγονο του Ηρακλέους.