Λύκειο του Αριστοτέλη: Θα έχει καλύτερη «τύχη» από τον ανδριάντα του Μαθητή του;

Δρ Ιωάννης Παρίσης

Στο κέντρο της Αθήνας, επί της οδού Ρηγίλλης, ανάμεσα στο κτίριο της Λέσχης Αξιωματικών Ενόπλων Δυνάμεων και του Βυζαντινού Μουσείου, βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος με το Λύκειο του Αριστοτέλη. Ο χώρος στον οποίο το 335 π.Χ. ο μεγάλος φιλόσοφος ίδρυσε την «Περιπατητική Σχολή» του, σε μια κατάφυτη περιοχή εκτός των τειχών της Αθήνας, μεταξύ των ποταμών Ηριδανού και Ιλισού. Στην περιοχή βρίσκονταν επίσης δύο ναοί, του Ηρακλή Παγκράτους και το ιερό του Λυκείου Απόλλωνος, από το οποίο πήρε το όνομά της η Σχολή.

Μέχρι το 1996 ήταν ένα εγκαταλελειμμένο οικόπεδο, ώσπου αποφασίσθηκε η παραχώρησή του στο Ίδρυμα Γουλανδρή..

για την κατασκευή Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης. Τότε η σκαπάνη «κτύπησε» σε αρχαιότητες και σύντομα διαπιστώθηκε ότι πρόκειται για τα ερείπια του Λυκείου του μεγάλου φιλοσόφου.

Ο χώρος έχει διαμορφωθεί ώστε να είναι επισκέψιμος, όπως φαίνεται στις σημερινές φωτογραφίες που τράβηξα με το κινητό μου. Σκέφθηκα όμως πώς θα είχε αναδειχθεί ο χώρος αυτός αν το διαχειρίζονταν κάποιοι άλλοι, εκτός από Έλληνες!

Ο Αριστοτέλης είναι ίσως ο μέγιστος από τους θεμελιωτές των επιστημών. Γνωστός σε όλον τον κόσμο, από την Αμερική μέχρι την Κίνα, σε Ευρωπαίους και Άραβες. Στα πανεπιστήμια της βόρειας Ιταλίας στη διάρκεια της Αναγέννησης, η αναφορά του ονόματός του αποτελούσε επιστημονική τεκμηρίωση: «το είπεν ο Διδάσκαλος» έλεγαν ως επιχείρημα για να τεκμηριώσουν τις απόψεις τους.

Ο Αριστοτέλης ήταν ο διακεκριμένος μαθητής του Πλάτωνα, τον οποίο αυτός αποκαλούσε «ο Νους» (… υπό Πλάτωνος τοσούτον της αγχινοίας ηγάσθη ως Νους της διατριβής υπ’ αυτού προσαγορεύεσθαι», Φιλόπονος, Περί αιδιότητος του κόσμου).

Παραμελημένο και μάλλον άγνωστο το Λύκειο του Αριστοτέλη. Για να πληροφορηθεί κάποιος περί τίνος πρόκειται πρέπει να πλησιάσει, να ψάξει, να ρωτήσει. Κάποιο άλλοι (όχι Έλληνες) θα το είχαν αναδείξει με κάθε τρόπο ώστε να αποτελέσει παγκόσμιο κέντρο επίσκεψης και μελέτης.

Ελπίζω ότι οι λόγοι της περιορισμένης προβολής του Λυκείου να μην οφείλονται στους ίδιους λόγους για τους οποίους η Αθήνα αρνείται ακόμη, ύστερα από 23 αιώνες να τοποθετήσει ανδριάντα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Θυμίζω απλώς ότι ο Αριστοτέλης αναγκάσθηκε να εγκαταλείψει την Αθήνα, ύστερα από 20 χρόνια στην Ακαδημία, μετά τον θάνατο του Πλάτωνα τον Μάιο του 347, διότι όπως έχει γραφεί «η ζωή δεν ήταν καθόλου εύκολη στην Αθήνα για έναν Μακεδόνα που οι σχέσεις του με την βασιλική αυλή της Μακεδονίας ήταν γνωστές, που οι Αθηναίοι τον θεωρούσαν, ούτε λίγο ούτε πολύ, πράκτορα του βασιλικού αυτού οίκου και που, είχε στην Αθήνα περισσότερους εχθρούς παρά φίλους».

Μετά τις πολλές και ποικίλες επιστημονικές αναζητήσεις του και την διδασκαλία του Αλεξάνδρου, ο Αριστοτέλης επέστρεψε στην Αθήνα το 335, τη χρονιά δηλαδή που ο μαθητής του είχε επιβάλει την εξουσία του, διαδεχόμενος τον πατέρα του. Το κλίμα που επικρατούσε τώρα στην Αθήνα ευνοούσε την επάνοδό του. Εκεί συνέχισε τις έρευνές του και δίδαξε για 13 χρόνια, όχι όμως στην Ακαδημία την οποία είχαν αναλάβει άλλοι, αλλά στη δική του σχολή που ίδρυσε στο Λύκειο, στις ανατολικές υπώρειες του Λυκαβηττού.

Αποτελεί λοιπόν το Λύκειο του Αριστοτέλη, χώρο που οφείλει το κράτος, το Υπουργείο Πολιτισμού δηλαδή, να το αναδείξει όπως του αξίζει και να το καταστήσει αυτό που λέει το όνομά του: χώρο Φωτός!