Η Μάχη των Θερμοπυλών

Ο Λεωνίδας στις Θερμοπύλες του Ζάκ Νταβίντ

«Μολών λαβέ» 

Η απάντηση του Λεωνίδα στον Ξέρξη,  όταν του ζήτησε  να παραδώσει τα όπλα του.

Τις τελευταίες ημέρες του Αυγούστου του 480 π.Χ στις Θερμοπύλες, ο εξηνταδυάχρονος βασιλεύς της Σπάρτης Λεωνίδας, μετά από τριήμερο επικό αγώνα έπεσε ηρωικά μαχόμενος, στην προσπάθεια να ανακόψει την προέλαση της στρατιάς του Ξέρξη προς την νότια Ελλάδα. Ο σαραντάχρονος Ξέρξης μετά την ήττα στον Μαραθώνα (490 π.Χ), αποφάσισε να μετατρέψει την Ελλάδα σε περσική σατραπεία. Η κατάκτηση της χώρας μας  θα ενίσχυε την κυριαρχία του και θα εξάλειφε μια εν δυνάμει απειλή. Η Περσία αποτελούσε την μοναδική υπερδύναμη της εποχής της. Η επέκταση της προς δυσμάς και ο έλεγχος της Μεσογείου ήταν ζωτικής σημασίας για την ύπαρξη της.

Οι Αντίπαλες Δυνάμεις

Στις αρχές Ιουνίου οι 1.000.000 [1] στρατιώτες του Ξέρξη πέρασαν τον Ελλήσποντο, χρησιμοποιώντας δύο πλωτές γέφυρες, έργο άξιον θαυμασμού Ελλήνων μηχανικών. Η Αθήνα και η Σπάρτη συμμάχησαν για την υπεράσπιση της Ελλάδος. Σ’ αυτές προστέθηκαν άλλες 13 πόλεις, η Κόρινθος, η Αρκαδία, η Ηλεία, η Τροιζήνα, τα Μέγαρα, η Σικυών, η Επίδαυρος, η Τίρυνθα, οι Πλαταιές, οι Μυκήνες, οι Θεσπιές, η Ερμιόνη και η Φλειούς (πλησίον της Νεμέας). Οι λοιπές μήδισαν [2] (προσχώρησαν στους Πέρσες), αδράνησαν, ή συμμετείχαν στους Ολυμπιακούς αγώνες, οι οποίοι τελέσθηκαν κανονικά το καλοκαίρι της Περσικής εισβολής. Η στενωπός των Θερμοπυλών επιλέγει από τον Λεωνίδα, ως η τοποθεσία αμύνης [3]. Την εποχή εκείνη η ακτογραμμή διερχόταν πλησίον των απόκρημνων πλαγιών του όρους Καλλίδρομου. Ο Λεωνίδας διέθετε 6.200 [4] οπλίτες εκ των οποίων οι 300 ήσαν Σπαρτιάτες. Γνωρίζοντας την ύπαρξη της Ανοπαίας ατραπού (μονοπατιού), η οποία παρέκαμπτε τις Θερμοπύλες έδωσε εντολή σε 1000 Φωκείς να αναλάβουν την φύλαξη της. Τις δύο πρώτες ημέρες της μάχης οι Μήδοι, οι Κίσσοι και η φρουρά των αθανάτων απέτυχαν να νικήσουν τους Έλληνες. Οι δυνάμεις του Λεωνίδα εναλλάσσονταν στην άμυνα, ενώ με την τακτική των σχεδιασμένων υποχωρήσεων, αποδιοργάνωναν τους επιτιθέμενους, οι οποίοι στην συνέχεια υφίσταντο μεγάλες απώλειες από τις γρήγορες επιστροφές των Σπαρτιατών. Μόνο οι επαγγελματίες Σπαρτιάτες οπλίτες μπορούσαν να εκτελέσουν αυτές τις κινήσεις.

Η Μάχη

Η Ανοπαία ατραπός

Μετά τις αποτυχίες των δύο πρώτων ημερών, ο Ξέρξης αποφάσισε να παρακάμψει τις Θερμοπύλες. Το σώμα των αθανάτων υπό τον Υδάρνη, μέσω της Ανοπαίας ατραπού κατέληξαν στην Ανατολική πύλη στα μετόπισθεν των Ελλήνων. Αυτό το πέτυχαν με την βοήθεια του Τραχίνιου βοσκού Εφιάλτη, ο οποίος έναντι αμοιβής τους οδήγησε στο ορεινό μονοπάτι. Το χάραμα της 3ης ημέρας, οι 1000 Φωκείς συνελήφθησαν κοιμώμενοι από τους Πέρσες και πανικόβλητοι εγκατέλειψαν τις θέσεις τους. Ο Λεωνίδας πληροφορήθηκε την κίνηση των Περσών, αλλά αποφάσισε να παραμείνει στις Θερμοπύλες, παρόλο που γνώριζε την κατάληξη της μάχης. Μαζί του παρέμειναν οι Θεσπιείς εθελοντικά και οι Θηβαίοι «υποχρεωτικά», ενώ αποδέσμευσε τις δυνάμεις των άλλων Ελληνικών πόλεων. Το πρωί της τρίτης ημέρας, σύμφωνα με τον Πλούταρχο, είπε στους στρατιώτες να φάνε πρωινό γιατί το βράδυ θα δειπνούσαν στον Άδη. Η απόφαση του Λεωνίδα δεν υπαγορεύθηκε από λόγους τακτικής, για την κάλυψη των δυνάμεων που απεχώρησαν, ούτε λόγω του χρησμού της Πυθίας, σύμφωνα με τον οποίον η Σπάρτη θα καταστρεφόταν εάν δεν θυσιαζόταν ο βασιλεύς της. Η σύγκρουση υπήρξε πρωτίστως ιδεολογική. Ο Λεωνίδας ήθελε να αντισταθεί στην βία που προερχόταν από την τυφλή υποταγή, στην απόλυτη εξουσία του Πέρση μονάρχη, αντιπαρατάσσοντας την θέληση του ιδίου και των στρατιωτών του, να υπερασπισθούν μέχρι θανάτου την ελευθερία τους, η οποία πήγαζε από την υπακοή στους νόμους που οι ίδιοι ψήφισαν. Η μάχη που ακολούθησε προσέλαβε επικές διαστάσεις ειδικά μετά τον θάνατο του Λεωνίδα. Οι τελευταίοι επιζώντες αμύνθηκαν στο λόφο του Κολωνού και εξοντώθηκαν μέχρι ενός από τους Πέρσες τοξότες, πλην των Θηβαίων που παραδόθηκαν.

Το Χρέος των Σύγχρονων Ελλήνων

Το 1955 ο Βασιλεύς Παύλος παρήγγειλε την κατασκευή του μνημείου το οποίο ανεγέρθηκε επί της παλαιάς εθνικής οδού. Το μνημείο κατασκευάσθηκε με δωρεές ομογενών από τις Η.Π.Α Σπαρτιατικής καταγωγής. Για την ανδρεία των λησμονημένων Θεσπιέων ανεγέρθηκε ορειχάλκινο άγαλμα μόλις το 1996. Οι αρχαίοι πρόγονοι μας θεωρούσαν σαν ύψιστη τιμή, να θυσιάσουν την ζωή τους για την υπεράσπιση της πατρίδος. Η ευγενική αυτή αντίληψη έτυχε παγκοσμίου αναγνωρίσεως και αποτέλεσε πηγή εμπνεύσεως των διανοουμένων και των καλλιτεχνών ανά τους αιώνες. Αποτελεί όνειδος για το σύγχρονο Ελληνικό κράτος να μην έχει διαμορφώσει και αναδείξει κατάλληλα όλα τα πεδία μαχών των Περσικών πολέμων.

Παπάγου 8 Αυγ 2015 / Αντγος εα Ιωάννης Κρασσάς

Βιβλιογραφία

Ηρόδοτος Αλικαρνασεύς,  Ιστορίων Ζ΄, Πολύμνια

Nic Fields, Η Μάχη των Θερμοπυλών ,Εκδόσεις 4π , Αθήνα 2011.

---

[1] Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο το στράτευμα του Ξέρξη ανερχόταν σε 1.7000.000 οπλίτες, σύμφωνα με τον Διόδωρο τον Σικελιώτη σε 800.000, ενώ σύγχρονοι μελετητές εκτιμούν η προς μάχη δύναμη δεν υπερέβαινε τις 70 με 80.000 (Λαζένμπη – Άντερσον) .

[2] Οι Μηδίσαντες ήσαν: Θεσσαλοί, Δόλοπες (Άγραφα), Αινιάνες (περ Σπερχειού), Λοκροί (Φωκίδα – Αιτωλ/νια) πλην Οπουντίων (Αταλάντη), Μάγνητες (Πήλιο- Όσσα), Μαλιείς (κοιλάδα Σπερχειού), Αχαιοί της Φθιώτιδος, Θηβαίοι και άλλοι Βοιωτοί εκτός Θεσπιέων και Πλαταιέων.

[3] Στις Θερμοπύλες αμύνθηκαν οι Έλληνες κατά των Γαλατών το 279 π.Χ, κατά των Ρωμαίων το 191 π.Χ, και τον Απρίλιο του 1941 οι Νεοζηλανδοί κατά των Γερμανών.

[4] 300 Σπαρτιάτες, 2.120 Αρκάδιοι, 1.000 Οπούντιοι Λοκροί, 700 Θεσπιείς, 400 Θηβαίοι, 400 Κορίνθιοι, 200 Φλειούντιοι, 80 Μηκυναίοι.