Η επιλεκτική ευαισθησία του Erdoğan και του Davutoğlu απέναντι στη βία και το κουρδικό πρόβλημα

Του Χρήστου Μηνάγια / www.geostrategy.gr

Μετά την ήττα που υπέστη ο Erdoğan και το κόμμα ΑΚΡ στις εκλογές της 7ης Ιουνίου, οι Τούρκοι ψηφοφόροι θα οδηγηθούν εκ νέου σε κάλπες την 1η Νοεμβρίου, λόγω της διχογνωμίας των κομμάτων να σχηματίσουν κυβέρνηση συνεργασίας. Φυσικά αυτό ήταν αναμενόμενο διότι το ενδεχόμενο σχηματισμού κυβέρνησης συνεργασίας θα αποστερούσε από τον Erdoğan σημαντικό μέρος της ισχύος του στο τουρκικό πολιτικό σύστημα και θα ανέτρεπε την επιδίωξη του να αναδειχθεί σε εθνικό ηγέτη.

Όπως είχαμε αναφέρει στο άρθρο μας με τίτλο «Ο ερντογανισμός σε ανάδρομη πορεία» (www.geostrategy.gr), η διεξαγωγή επαναληπτικών εκλογών το Νοέμβριο θα προσδώσει ένα σημαντικό πλεονέκτημα στον Erdoğan για να αναδιατάξει τη στρατηγική του, η οποία θα στηρίζεται σε τρεις άξονες.

Πρώτον, θα επιδιωχθεί, μέσω χρηματισμού, εκβιασμών ή άλλων ανταλλαγμάτων, η αποστασία βουλευτών από άλλα κόμματα (κυρίως εθνικιστές). Ήδη αυτό άρχισε να υλοποιείται, αφού το δίδυμο Erdoğan-Davutoğlu προέβη στον πρώτο εμβολισμό του εθνικιστικού κόμματος ΜΗΡ, τοποθετώντας τον εθνικιστή Yıldırım Tuğrul Türkeş στη θέση του αντιπροέδρου της υπηρεσιακής κυβέρνησης που συγκροτήθηκε στις 28 Αυγούστου. Υπόψη ότι, τόσο το ΜΗΡ όσο και το ρεπουμπλικανικό κόμμα CHP της αξιωματικής αντιπολίτευσης αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στην εν λόγω κυβέρνηση που θα οδηγήσει τη χώρα στις εκλογές, σε αντίθεση με το κουρδικό κόμμα HDP που συμμετέχει με δύο βουλευτές.

Δεύτερον, θα προβληθούν ιδιαίτερα οι συνέπειες των πολυκομματικών κυβερνήσεων που προηγήθηκαν και οι οποίες είναι ακόμη νωπές στη μνήμη της τουρκικής κοινωνίας.

Και τρίτον, θα οξυνθεί η αντιπαλότητα με τα άλλα κόμματα κυρίως με το κουρδικό HDP, εστιάζοντας την κοινή γνώμη στο ερώτημα εάν ο εθνικός εθνικισμός είναι πιο σημαντικός από τον πολιτικό εθνικισμό, δηλαδή: «εθνική ταυτότητα ή έθνος-κράτος;». Το ερώτημα αυτό κατά την άποψη μας έχει δύο προσεγγίσεις: πρώτον, η έννοια της εθνικής ταυτότητας είναι ανεπαρκής σε σύγκριση με τη δομή του έθνους-κράτους. Η δεύτερη προσέγγιση έχει να κάνει με το γεγονός ότι, όταν απειλείται το έθνος-κράτος ενδυναμώνεται ο εθνικισμός των Τούρκων, γι’ αυτό και όλες οι τουρκικές κυβερνήσεις προβάλουν συνεχώς τη θεωρία ότι όλοι επιθυμούν την αποσταθεροποίηση και τη διάλυση της χώρας. Παράλληλα, η τουρκική κυβέρνηση, είτε με προβοκάτσιες, είτε με την εκμετάλλευση κάποιου τυχαίου γεγονότος δίδει στον εαυτό της το «άλλοθι» να διεξάγει ευρείας κλίμακας επιχειρήσεις τόσο εντός του τουρκικού εδάφους όσο και στις βάσεις του ΡΚΚ στο βόρειο Ιράκ.

Επιπρόσθετα, η αντιπαλότητα του Erdoğan-Davutoğlu με τους Κούρδους έχει πολωτικά χαρακτηριστικά και έχει οδηγήσει τη χώρα σε ένα περιβάλλον ολοκληρωτικού πολέμου, αφού οι αεροπορικές επιθέσεις της 24 Ιουλίου 2015 σε κουρδικούς στόχους στο όρος Kandil ενεργοποίησαν τα αντανακλαστικά αυτοάμυνας των ανταρτών του ΡΚΚ. Επίσης, κρίνεται σκόπιμο να επισημανθεί ότι, στα 13 χρόνια που το ΑΚΡ, αδιαλείπτως, παραμένει στην εξουσία, θα είναι η πρώτη φορά που μια εκλογική διαδικασία (1η Νοεμβρίου) θα διεξαχθεί σε περιβάλλον συγκρουσιακής κατάστασης με πολυάριθμους νεκρούς και τραυματίες σε καθημερινή βάση. Σημειωτέον ότι, από τις 02-11-2002 (πρώτη εκλογική νίκη του Erdoğan) πραγματοποιήθηκαν τρεις φορές βουλευτικές εκλογές, τρεις φορές δημοτικές εκλογές, δύο δημοψηφίσματα και μια εκλογή προέδρου Δημοκρατίας, αφού προηγουμένως είχε εξασφαλισθεί μεταξύ της κυβέρνησης και του ΡΚΚ η κατάπαυση των εχθροπραξιών και εκεχειρία. Ας σημειωθεί ακόμη ότι, αυτό εξυπηρετούσε τόσο την κυβέρνηση όσο και το κουρδικό κίνημα. Την τουρκική κυβέρνηση, διότι προεκλογικά η κοινωνία δεν θα βίωνε θερμές συγκρουσιακές καταστάσεις που θα είχαν ως συνέπεια τις δολοφονίες στρατιωτικών, αστυνομικών και αμάχων. Και το κουρδικό κίνημα, διότι οι Κούρδοι προέβαλαν την πολιτικοποίηση του κουρδικού προβλήματος και την ελπίδα ότι αυτό θα επιλυθεί στα πλαίσια του κοινοβουλευτισμού και της δημοκρατίας.  

Συγχρόνως όμως, θα ήταν λάθος να μην αναφερθούμε στη διαφορετικότητα θέσεων και απόψεων που υπάρχει εντός του κουρδικού κινήματος, στην οποία επενδύει το κατεστημένο του Erdoğan προκειμένου να μειωθεί το ποσοστό του κουρδικού κόμματος HDP. Εξάλλου, η μεγάλη εκλογική νίκη του HDP στις εκλογές της 7ης Ιουνίου δεν οφείλεται αποκλειστικά στη μεγάλη συσπείρωση των Κούρδων, αλλά στην παράλληλη  μετατόπιση ψηφοφόρων τόσο από το χώρο της αριστεράς, όσο και τις  υπόλοιπες μειονοτικές ομάδες της Τουρκίας. Ειδικότερα, η διαφορετικότητα αυτή κατηγοριοποιείται ως ακολούθως:

α. Υπάρχουν αυτοί που επιδιώκουν την ίδρυση ενός νέου κράτους έθνους ενώνοντας τους Κούρδους του Ιράκ, του Ιράν, της Συρίας και της Τουρκίας.

β. Υπάρχουν αυτοί που επιθυμούν είτε την ομοσπονδία, είτε την αυτονομία εντός των κρατών στα οποία κατοικούν οι Κούρδοι.

γ. Υπάρχουν αυτοί που αγωνίζονται για την εθνική-πολιτιστική ταυτότητα των Κούρδων, εντεταγμένων εντός της χώρας τους, η οποία θα διακυβερνάται με δημοκρατικά κριτήρια και αξίες.

δ. Υπάρχουν αυτοί που αγωνίζονται για την οικονομική, τεχνολογική και κοινωνική ανάπτυξη των κουρδικών περιοχών προτάσσοντας υπεράνω όλων την πολιτιστική διάσταση του προβλήματος.

ε. Το ΡΚΚ δημιουργεί την εντύπωση ότι, αφενός δεν αναγνωρίζει την κυριαρχία του HDP, αφετέρου αποτελεί μια εναλλακτική πρόταση διοίκησης της νοτιανατολικής Τουρκίας. Εξάλλου η άποψη αυτή επιβεβαιώνεται έμμεσα από την ακόλουθη δήλωση προσωπικοτήτων που συντάσσονται με το ΡΚΚ: «Για εμάς δεν είναι σημαντικό, το κουρδικό κόμμα HDP να ξεπεράσει στις εκλογές το εκλογικό όριο του 10%, αλλά εμείς να διατηρήσουμε τον έλεγχο στις περιοχές ευθύνης μας». Πρόκειται δηλαδή για μια στρατηγική, η οποία διακρίνεται σε τρεις φάσεις. Στην πρώτη φάση, με τις επιχειρήσεις που πραγματοποίησε, το ΡΚΚ πέτυχε να επιβάλλει την παρουσία του και να δημιουργήσει μια σοβαρότατη ασύμμετρη απειλή στο εσωτερικό της Τουρκίας. Κατά τη δεύτερη φάση, που βρίσκεται σε εξέλιξη, οι Κούρδοι αντάρτες αποσκοπούν αφενός στη δυναμική ανατροπή των ισορροπιών που υπάρχουν με τις τουρκικές δυνάμεις ασφαλείας σε συγκεκριμένες περιοχές, αφετέρου στην αύξηση της επιρροής τους στον τοπικό πληθυσμό που στην πλειοψηφία τους είναι Κούρδοι. Τέλος, κατά την τρίτη φάση, θα επιδιωχθεί ο ξεσηκωμός του κουρδικού πληθυσμού στις περιοχές που θα επιλεγούν, προκειμένου οι περιοχές αυτές να αποκτήσουν την αυτονομία τους. Μάλιστα, οι εξελίξεις στο Ιράκ, οι εξελίξεις στη Συρία και οι δρομολογούμενες περιφερειακές αλλαγές στη Μέση Ανατολή δημιούργησαν προσδοκίες στο ΡΚΚ, προκειμένου αυτό να επιτύχει τους στρατηγικούς στόχους του μέσω ένοπλου αγώνα στα αστικά κέντρα και στα βουνά ταυτόχρονα.

Ας σημειωθεί ακόμη, ότι οι τουρκικές αρχές παρουσιάζουν το ΡΚΚ ως τρομοκρατική οργάνωση και το κατηγορούν για ναρκοθετήσεις δρόμων, επιθέσεις σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις-στρατιωτικές φάλαγγες-φράγματα-σιδηροδρομικές αμαξοστοιχίες, απαγωγές, ελέγχους οδικών αξόνων, δολοφονίες κρατικών λειτουργών, βομβιστικές ενέργειες, πυρπολήσεις κυβερνητικών κτηρίων, απειλές εκπαιδευτικών και εργαζομένων στην κατασκευή νέων φραγμάτων, πυρπολήσεις λεωφορείων που χρησιμοποιούνται από τις δυνάμεις ασφαλείας για τη μεταφορά στρατιωτικού προσωπικού, πυρπολήσεις οχημάτων και μηχανημάτων που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή φραγμάτων, καλλιέργεια και διακίνηση ναρκωτικών, λαθρεμπόριο, ζωοκλοπές, εκβιασμό Κούρδων επιχειρηματιών για απόσπαση χρηματικών ποσών κ.λπ. Εκτός τούτου, τα σαμποτάζ που πραγματοποιούν οι Κούρδοι αντάρτες αφενός έχουν προπαγανδιστικό χαρακτήρα, αφετέρου προκάλεσαν εκτεταμένες καταστροφές σε 687 μέσα μεταφοράς και σε 106 κτηριακές εγκαταστάσεις.

Πέραν των παραπάνω, το ΡΚΚ ανακοίνωσε την αυτονομία 30 περιοχών, μη αναγνωρίζοντας την εξουσία του τουρκικού κρατικού μηχανισμού (νομάρχες-έπαρχοι-δυνάμεις ασφαλείας) επιδιώκοντας τη μεταφορά των επιχειρήσεων στα αστικά κέντρα (αντάρτικο πόλεων) σε συνδυασμό με την απομόνωση ή κατάληψη κατοικημένων περιοχών. Τούτο, πέραν της ψυχολογικής επίδρασης, έχει ως αντικειμενικό σκοπό να ωθήσει το τοπικό πληθυσμό σε πολιτική απειθαρχία, αναγκάζοντας τις τουρκικές δυνάμεις ασφαλείας να προβούν σε βομβαρδισμούς των εν λόγω περιοχών, με συνέπεια τις απώλειες αμάχων, οι οποίες θα αποτελέσουν την αιτία, αρχικά, ενός ευρύτερου ξεσηκωμού του κουρδικού λαού εναντίον του τουρκο-ισλαμικού καθεστώτος και στη συνέχεια της δημιουργίας εξελίξεων για την αυτονομία συγκεκριμένων κουρδικών περιοχών εντός της τουρκικής επικράτειας. Ειδικότερα: α. Μεταφέρθηκαν στην Τουρκία περίπου 80.000 ατομικά όπλα, 5.000 βαρέα όπλα και 63 τόνοι εκρηκτικών. β. Δημιουργήθηκαν χώροι αποθήκευσης οπλισμού, πυρομαχικών, τροφίμων και ιατροφαρμακευτικού υλικού στα αστικά κέντρα-στόχους. γ. Στις πόλεις Diyarbakır, Batman, Kızıltepe/Mardin, Van και Cizre­/Silopi συγκροτήθηκαν ένοπλα τάγματα αποτελούμενα από γυναίκες και παιδιά. δ. Η ηγεσία του ΡΚΚ έχει real time  εικόνα των περιοχών επιχειρήσεων, μέσω 20 ειδικών καμερών που τοποθετήθηκαν σε κρίσιμα σημεία  των περιοχών Diyarbakır, Batman, Cizre, Silopi, Kızıltepe, Bingöl, Varto, Lice, Kulp, Siirt, Kurtalan, Mersin και Adana.

Υπό το πρίσμα των παραπάνω εξελίξεων και με δεδομένο ότι, η εν λόγω τακτική του ΡΚΚ παρεκκλίνει σημαντικά από το βασικό χαρακτηριστικό του ανταρτοπόλεμου (ήτοι κινητικότητα με γρήγορες κινήσεις και αλλαγές θέσεων για αποφυγή περικύκλωσης ή πραγματοποίηση αντικύκλωσης), η στρατηγική των τουρκικών δυνάμεων ασφαλείας στηρίζεται στις ακόλουθες ενέργειες που έχουν ως στόχο τη μετατροπή των πλεονεκτημάτων που διαθέτουν οι αντάρτες σε τρωτά σημεία:

-Σύμφωνα με νόμο που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα της κυβερνήσεως, επικηρύχθηκαν τα ηγετικά στελέχη του ΡΚΚ και προβλέπεται η καταβολή σημαντικών χρηματικών κονδυλίων σε όσους δώσουν πληροφορίες αναφορικά με τις δραστηριότητες της εν λόγω οργάνωσης. Ειδικότερα, τα χρηματικά ποσά θα κυμαίνονται από 1.500.000 έως 70.000 ευρώ.

-Εκδόθηκαν ερυθρά δελτία για 52 ηγετικά στελέχη του ΡΚΚ, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται οι εξής: Cemil Bayık, Bese Hozat, Murat Karayılan, Duran Kalkan, Ali Haydar Kaytan, Fehman Hüseyin, Mustafa Karasu, Sabri Ok, Remzi Kartal, Nurettin Demirtaş και Bahoz Erdal.

-Επιδιώκεται η αποκοπή των ηγετικών στελεχών του ΡΚΚ από τη δομή του αντάρτικου πόλεων, με ταυτόχρονες μαζικές συλλήψεις Κούρδων που κατοικούν στα αστικά κέντρα. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, μετά τη σύσκεψη ασφάλειας που πραγματοποιήθηκε στις 23 Ιουλίου 2015 συνελήφθησαν 3.000 άτομα από τα οποία φυλακίσθηκαν οι 750. Επίσης, το χρονικό διάστημα 06 έως 08 Οκτωβρίου 2014 είχαν προηγηθεί συλλήψεις 8.000 ατόμων από τα οποία φυλακίσθηκαν οι 2.000. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αποτροπή μαζικών κινητοποιήσεων που είχαν σχεδιασθεί.

-Προσβολές με μαχητικά αεροσκάφη και πυραυλικά συστήματα Toros, Kasırga και Yıldırım των εγκαταστάσεων όπου έχουν αποθηκευθεί τα νέα οπλικά συστήματα που έχουν προωθηθεί από τη Συρία και το Ιράν, του συστήματος λογιστικής υποστήριξης, των κέντρων διοικήσεως και των ακαδημιών εκπαίδευσης της οργάνωσης.

-Αποκοπή της υποστήριξης των ανταρτικών δομών στις πόλεις και τα χωριά.

-Διεξαγωγή πληροφοριακών επιχειρήσεων προκειμένου να εξαλειφθούν τα ψυχολογικά πλεονεκτήματα του ΡΚΚ σε ό,τι έχει να κάνει με τη στάση του τοπικού πληθυσμού και το ενδεχόμενο πολιτικής απειθαρχίας.

-Κατά τη διεξαγωγή των επιχειρήσεων θα δίδεται ιδιαίτερη βαρύτητα, ώστε να μην υπάρχουν απώλειες αμάχων.

-Κήρυξη περιοχών σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, ενώ περίπου 100 περιοχές κηρύχθηκαν ως Περιοχές Ειδικής Ασφαλείας.

-Συνέχιση των έργων κατασκευής φραγμάτων στις περιοχές επιχειρήσεων, τα οποία αφενός θα καταστήσουν ανενεργό μεγάλο αριθμό κρησφύγετων, αφετέρου θα αποκόψουν τα δρομολόγια μεταφοράς ανταρτικών δυνάμεων και λογιστικής υποστήριξης από το βόρειο Ιράκ στην Τουρκία.

-Ανακοίνωση πρόσληψης 1.000 πολιτοφυλάκων (σ.σ. υποβλήθηκαν 12.000 αιτήσεις) προκειμένου αυτοί να χρησιμοποιηθούν για την ασφάλεια των φραγμάτων.

-Μαζική χρησιμοποίηση μη επανδρωμένων αεροσκαφών (UAVs) για συλλογή πληροφοριών. Υπόψη ότι, πέραν των UAVs των τουρκικών ενόπλων  δυνάμεων και της στρατοχωροφυλακής, έχουν διατεθεί mini-UAVs στην αστυνομία (ΕGM), ενώ αποφασίσθηκε η σταδιακή διάθεση στα αεροπορικά τμήματα της EGM, από τον Ιούνιο 2015, έξη συστημάτων μη επανδρωμένων αεροσκαφών ΑΝΚΑ και έξη ΒΑΥRAKTAR.

-Χρησιμοποίηση  των πέντε αεροσκαφών συλλογής πληροφοριών  Kingair 350 που έχουν ενοικιασθεί από το 2013. Σημειωτέον ότι, το ένα από αυτά χρησιμοποιείται από την αστυνομία, ενώ τα υπόλοιπα τέσσερα από τις τουρκικές χερσαίες δυνάμεις. (σ.σ. Πλήρωμα αεροσκάφους: 4 άτομα, διάρκεια πτήσης: 5 ώρες ή 3.343 χλμ. και ύψος πτήσης: 30.000 πόδια).

Ενώ λοιπόν όλα δείχνουν ότι, η Τουρκία διανύει μια περίοδο εσωτερικών συγκρούσεων, με το δίδυμο Erdoğan-Davutoğlu να έχει επιλεκτική ευαισθησία απέναντι στη βία, τα ατομικά δικαιώματα και την ελευθερία του τύπου, κρίνεται σκόπιμο να παρατεθούν τα ακόλουθα σενάρια βάσει των μέχρι τώρα δεδομένων:

Πρώτον, η προεκλογική περίοδος να «τρέξει» σε περιβάλλον ακραίας πόλωσης και συγκρούσεων μεταξύ ΡΚΚ και δυνάμεων ασφαλείας. Αυτό, σύμφωνα με Τούρκους αρθρογράφους, πιθανόν να δώσει το «άλλοθι» στον Erdoğan να αναβάλλει τις εκλογές για ένα χρόνο, εφόσον οι δημοσκοπήσεις είναι αρνητικές για το κόμμα του. Ήδη από τις μέχρι τώρα δημοσκοπήσεις, το ΑΚΡ δεν σχηματίζει αυτοδύναμη κυβέρνηση, ενώ το κουρδικό κόμμα HDP διατηρεί τα υψηλά ποσοστά που πέτυχε στις εκλογές της 7ης Ιουνίου.

Δεύτερον, να ενεργοποιηθεί ο Öcalan προκειμένου να υπάρξει συμφωνία με το ΡΚΚ για προσωρινή κατάπαυση των συγκρούσεων και εκεχειρία.

Και τρίτον, να παραιτηθεί η Τουρκία από την επιδίωξη δημιουργίας Ασφαλούς Περιοχής εντός του συριακού εδάφους με παράλληλο τερματισμό των επιχειρήσεων του ΡΚΚ εντός του τουρκικού εδάφους. (βλ. Άρθρο του συντάκτη του παρόντος με τίτλο: Τουρκικοί σχεδιασμοί για Συρία και Ελλάδα, www.geostrategy.gr)