Η Φρεγάτα «Ελλάς» της Επαναστάσεως του 1821

«Ὅτε ἐσπούδασα τόν Ὅμηρον, ἥμην μακράν τοῦ νά φαντασθῶ ὅτι ἥθελα ποτέ δυνηθῆ εἰς τό διάστημα τῆς ζωῆς μου νά φανῶ χρήσιμος στούς ἀπογόνους του.» Συνταγματάρχης Μπέντον γερουσιαστής των ΗΠΑ προς τον Αλ Κοντόσταυλο.

Μακέτα της φρεγάτας «ΕΛΛΑΣ»

Τις τελευταίες ημέρες του Νοεμβρίου του 1826 ένα ξεχωριστό πλοίο κατέπλευσε στην Αίγινα, μετά από ταξίδι 55 ημερών από τον Νεοβόρακα (Νέα Υόρκη) των ΗΠΑ. Επρόκειτο για την νεότευκτη φρεγάτα «Ελλάς», η οποία θα αποτελούσε την ναυαρχίδα του στόλου των επαναστατημένων Ελλήνων. Το πλοίο κτίσθηκε στα ναυπηγεία της Νέας Υόρκης Leroy Bayard και θεωρείτο ένα από τα καλύτερα πλοία της εποχής του. Στο κεντρικό κατάστρωμα τοποθετήθηκαν 48 μακρύκαννα πυροβόλα των 32 λιβρών, για μακρινές βολές, ενώ 18 καρονάδες (κοντόκαννα ολμοπυροβόλα), για κοντινές βολές, ευρίσκοντο επί του καταστρώματος. Το πλοίο είχε στις αποθήκες του εφόδια και πολεμοφόδια για 18 μήνες. Την ζοφερή εκείνη περίοδο της επαναστάσεως λόγω του Ιμπραήμ, οι Έλληνες είχαν κάθε λόγο να αισθάνονται υπερήφανοι για το νέο απόκτημα τους. Το πλήρωμα της φρεγάτας συγκροτήθηκε με ποσόστωση ανδρών από την Ύδρα, τις Σπέτσες και τα Ψαρά, για να αποφευχθεί η οικειοποίηση της από ένα από τα τρία νησιά.

Το Ιστορικό της Παραγγελίας

Η αγορά του τρικάταρτου πολεμικού ιστιοφόρου, εντάχθηκε στην εκτέλεση του ναυτικού προγράμματος των Ελλήνων, μετά την επιτυχή σύναψη του δευτέρου δανείου την 26 Φεβ του 1825, από τον Βρετανικό Τραπεζικό Οίκο των αδελφών Ρικάρδο. Από τα 2 εκατομμύρια λίρες ονομαστικής αξίας του δανείου στην Ελλάδα κατέληξαν 528 χιλιάδες, οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν για την αγορά πλοίων. Το πρόγραμμα αφορούσε την αγορά 6 ατμοκίνητων πολεμικών από την Αγγλία και 6 φρεγατών (2 μεγάλες, 4 μικρές) από τις ΗΠΑ, οι οποίες είχαν την δυνατότητα παραδόσεως εντός εξαμήνου. Η εφαρμογή του υπήρξε στην πράξη, συνδυασμός εκμεταλλεύσεως μας από τους ξένους, καταχρήσεων και υποδείγματος επιπόλαιας διαχειρίσεως. Από τα ατμοκίνητα παραλάβαμε τον Αύγουστο του 1826 το πρώτο (Καρτερία) και το δεύτερο το 1828. Η παραγγελία των φρεγατών ανατέθηκε στον Γάλλο στρατηγό Λαλλεμάν οποίος έδωσε προκαταβολή 150.000 λιρών στους Αμερικάνους, χωρίς όμως να υπογράψει κάποια σύμβαση για την προστασία των Ελληνικών συμφερόντων. Οι ναυπηγοί ζήτησαν περισσότερα χρήματα, απειλούντες ότι εάν δεν τα λάβουν θα δημοπρατήσουν τα πλοία πριν την ολοκλήρωση τους.   

Ο Αλέξανδρος Κοντόσταυλος

Ο Αλέξανδρος Κοντόσταυλος

Η κυβέρνηση απέστειλε στις ΗΠΑ τον Αλέξανδρο Κοντόσταυλο, πλούσιο έμπορο εκ Χίου με μεγάλη εμπειρία στα ναυτιλιακά, με αποστολή την ολοκλήρωση της προμήθειας των φρεγατών. Ο Κοντόσταυλος απευθύνθηκε στον διασημότερο δικηγόρο της Νέα Υόρκης Emmet, ο οποίος τον ενημέρωσε ότι λόγω της απουσίας νομίμων μέσων μπορεί να ελπίζει μόνο στην ευσπλαχνία των εμπόρων. Ο Κοντόσταυλος χρησιμοποίησε συστατική επιστολή του Αδαμαντίου Κοραή προς το μέλους του Κογκρέσου φιλέλληνα Εδουάρδο Έβερετ, προκειμένου να έρθει σε επαφή με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Άνταμς, ο οποίος αναγνώρισε την αδικία εις βάρος μας. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ κινητοποιήθηκε και εντός 12 ημερών πέρασε από το Κογκρέσο όλα τα διατάγματα για την αγορά της μιας φρεγάτας με σκοπό να αποπληρώσουμε την άλλη. Η φρεγάτα χρησιμοποιήθηκε ως ναυαρχίδα του Άγγλου ναυάρχου Κόχραν, στον οποίον ανέθεσε η κυβέρνηση την διοίκηση των ναυτικών δυνάμεων της Ελλάδος έναντι αμοιβής 57 χιλιάδων λιρών, εκ των οποίων οι 37 χιλιάδες του εδόθησαν προκαταβολικά. Ο πρώτος κυβερνήτης της «Ελλάδος» υπήρξε ο Ανδρέας Μιαούλης. Από ειρωνεία της τύχης ο ίδιος άνθρωπος την 1η Αυγ 1931, ως διοικητής του ναυστάθμου του Πόρου, την ανατίναξε μαζί με την κορβέτα «Ύδρα» συμμετέχοντας σε ανταρσία κατά του Ιωάννη Καποδίστρια.

Ηθικόν Δίδαγμα

Τα δάνεια της ανεξαρτησίας επί της ουσίας όχι μόνο δεν ικανοποίησαν την αποστολή τους, αλλά επιπλέον η αποπληρωμή τους ταλαιπώρησε την πατρίδα μας για τα επόμενα 35 χρόνια. Δυστυχώς μετά από 2 αιώνες ελευθέρου βίου υποπίπτουμε στα ίδια λάθη, αρνούμενοι πεισματικά να μάθουμε την ιστορία μας. 

Παπάγου 12 Νοε 2015 / Αντγος εα Ιωάννης Κρασσάς

Βιβλιογραφία

α. Σπύρου Β. Μαρκεζίνη, Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος, ΠΑΠΥΡΟΣ ΓΡΑΦΙΚΑΙ ΤΕΧΝΑΙ Α.Ε Αθήνα 1966.

β. THOMAS GORTON,  Ιστορία Της Ελληνικής Επαναστάσεως, Αθήνα 2010,Εκδόσεις Αρχιπέλαγος.

γ. Γουσταύου Φρειδερίκου Χέρτσβεργ, Η Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, Εκδόσεις Μένανδρος, Αθήνα 1916