Η Επιχείρηση «ΝΙΚΗ» {21 Ιουλίου 1974}

«Λάθος βολή, λάθος βολή, ὤ συμφορά μας, Τὰ πυροβόλα μας χτυποῦν τὰ τμήματά μας».

Την νύκτα της 21ης Ιουλίου 1974, 319 αξιωματικοί και καταδρομείς της Α΄ Μοίρας Αμφιβίων Καταδρομών (Α΄ ΜΑΚ), από το Μάλεμε της Κρήτης, επιβιβάσθηκαν σε μεταφορικά αεροσκάφη NORATLAS της 354 Μοίρας Μεταφορών, στο αεροδρόμιο της Σούδας, με προορισμό την Λευκωσία. Η αποστολή της Μοίρας αφορούσε την ενίσχυση των ελληνοκυπριακών δυνάμεων, οι οποίες πολεμούσαν κατά των τουρκικών στρατευμάτων, μετά την απόβαση τους στην Κύπρο στις 20 Ιουλίου 1974. Η Πολεμική Αεροπορία για την έγκαιρη και ασφαλή μεταφορά των καταδρομέων μας, οργάνωσε επιχείρηση στην οποία δόθηκε η ονομασία «ΝΙΚΗ».

Η Μεταφορά

Διετέθησαν συνολικά 20 αεροσκάφη NORATLAS, με χαρακτηριστικά κλήσεως από ΝΙΚΗ 1 έως 20. Το πρώτο αεροσκάφος απογειώθηκε στις 22:00 και ακολούθησαν τα υπόλοιπα με διαφορά 5 λεπτών. Το ύψος πτήσεως καθορίσθηκε στα 600 πόδια (180 μέτρα), χωρίς φώτα πορείας και με πλήρη σιγή ασυρμάτου. Υπό αυτές τις συνθήκες ο χρόνος μεταβάσεως ήταν λίγο περισσότερο από 3,5 ώρες. Πέντε αεροσκάφη (ΝΙΚΗ 15 έως 20) δεν απογειώθηκαν ποτέ γιατί είχε παρέλθει η 12η βραδινή, με συνέπεια να ευρίσκονται στην Κύπρο υπό το φως της ημέρας, στο έλεος της τουρκικής αεροπορίας. Οι απώλειες της επιχειρήσεως ανήλθαν σε 33 νεκρούς και 11 τραυματίες, οφειλόμενες σε αντιαεροπορικά πυρά που ρίφθηκαν από κυπριακές δυνάμεις στην περιοχή του αεροδρομίου. Ένα NORATLAS (ΝΙΚΗ 4) κατερρίφθη, με αποτέλεσμα το θάνατο των 4 μελών του πληρώματος και 27 καταδρομέων, διασωθέντος ενός. Ένα δεύτερο NORATLAS (ΝΙΚΗ 6) υπέστη εκτεταμένες ζημιές, λόγω των οποίων αναγκάσθηκε να προσγειωθεί με ένα κινητήρα και με απώλειες 2 νεκρούς και 11 τραυματίες καταδρομείς. Τρία αεροσκάφη (ΝΙΚΗ 3, 6, 12) παρέμειναν στην Λευκωσία λόγω βλαβών. Ένα (ΝΙΚΗ 13) παρέκκλινε της πορείας του και προσγειώθηκε στην Ρόδο και τέλος ένα ακόμη (ΝΙΚΗ 14) δεν προσγειώθηκε ποτέ στην Λευκωσία και επέστρεψε στην Κρήτη.

Η Επιχείρηση «ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ»

Η Α΄ ΜΑΚ υπήρξε η μόνη μονάδα που στάλθηκε στην Κύπρο κατά την διάρκεια της τουρκικής εισβολής. Η Β΄ Μοίρα Καταδρομών (312 άνδρες) επιβιβάσθηκε την 20η Ιουλίου σε 4 αεροπλάνα BOEING 707 της Ολυμπιακής αεροπορίας, στο αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης, με σκοπό να αποσταλεί μέσω Σούδας στην Κύπρο. Η επιχείρηση με την ονομασία «ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ» ματαιώθηκε, μετά από την καταστροφή των δύο τροχών ενός BOEING [1], η οποία προκλήθηκε μετά από πρόσκρουσή του, στους ανασχετήρες του χώρου σταθμεύσεως των αεροσκαφών, στο αεροδρόμιο της Σούδας.

Οι Άξιοι της Πατρίδος

Η επιχείρηση «ΝΙΚΗ» χαρακτηρίσθηκε σαν αποστολής αυτοκτονίας, θα μπορούσε να ήταν, εάν οι πτήσεις συνεχιζόταν και υπό το φως της ημέρας. Οι απώλειες μας προκλήθηκαν μόνο από φίλια πυρά, λόγω ελλείψεως συντονισμού και πλημμελούς ενημερώσεως. Ο διοικητής της Α΄ ΜΑΚ ταγματάρχης πεζικού Γεώργιος Παπαμελετίου, παρά τις απώλειες που είχε, υπερασπίσθηκε το διεθνές αεροδρόμιο της Λευκωσίας και απέτρεψε την κατάληψη του από τους Τούρκους. Κατόπιν διαταγής του Γενικού Επιτελείου της Εθνικής Φρουράς το παρέδωσε στις δυνάμεις του ΟΗΕ την 24η Ιουλ 1974. Είναι άξια μνείας η πράξη του κυβερνήτου της ΝΙΚΗΣ 15, Επισμηναγού Ευαγγέλου Πετρουλάκη, ο οποίος παρότι διατάχθηκε να μην απογειωθεί λόγω παρελεύσεως του μεσονυκτίου, επέμενε και τελικά πέταξε στην Κύπρο συμπαρασύροντας και την ΝΙΚΗ 14. Ο γενναίος και πάντα σεμνός αντιστράτηγος ε.α. Βασίλειος Μανουράς, ο οποίος συμμετείχε στην επιχείρηση, ως αξιωματικός 3ου Γραφείου της Α΄ΜΑΚ, με τον βαθμό του ταγματάρχου, συνήθιζε να λέει «Δὲν εἴμασταν ἥρωες, ἀπλῶς ἐκτελέσαμε τὸ καθῆκον μας». Δεν είναι απλή υπόθεση η εκτέλεση του καθήκοντος, διότι προϋποθέτει θέληση, πίστη, κουράγιο, γνώσεις και πάνω από όλα γενναιότητα. Ο ηρωισμός βρίσκεται ένα επίπεδο πιο πάνω.

Η Αναζήτηση της Αλήθειας

Η επιχείρηση «ΝΙΚΗ» προσφερόταν για ενδελεχή κριτική, η οποία θα οδηγούσε αναπόφευκτα σε πολύτιμα συμπεράσματα, αλλά και σε επιβραβεύσεις και κυρώσεις. Αδυνατούμε να το κάνουμε γιατί σαν λαός έχουμε πρόβλημα με την αλήθεια. Οι πεποιθήσεις ενός εκάστου είναι ο μεγαλύτερος εχθρός της αλήθειας, ακόμα και από το ψέμα. Για την κυπριακή τραγωδία δεν έγινε ποτέ καμία δίκη.

Αντγος ε.α. Ιωάννης Κρασσάς

Βιβλιογραφία

α. Γεωργίου Μήτσαινα Υποπτεράρχου Ιπταμένου ε.α., Ελληνικά Φτερά στην Κύπρο, Αθήνα 2004.

β. Το Επίσημο Πόρισμα της Κυπριακής Βουλής για τον Φάκελο της Κύπρου, Λευκωσία 17 Μαρ 2011

---

[1] Ο υπεύθυνος σμηνίτης αφαίρεσε τους τροχοεμποδιστήρες (chocks), πριν τεθούν σε λειτουργία οι κινητήρες με αποτέλεσμα το BOEING 707 να κυλήσει προς τα οπίσω και να χτυπήσει στους μεταλλικούς ανασχετήρες (barriers) της πίστας. Από την πρόσκρουση «έσκασαν» οι 2 από τους 4 τροχούς του αριστερού σκέλους.