Η Μάχη του Αφιόν Καραχισάρ {13 Αυγ 1822}

«Ἡ καταστροφή τοῦ ἐσωτερικοῦ μετώπου ἐπιφέρει τὴν κατάρρευσιν τῆς χώρας ἐκ θεμελίων καὶ ὁδηγεῖ τὸ ἔθνος εἰς τὴν δουλείαν» Κεμάλ Ἀτατούρκ 20 Οκτ 1927.

Την 13η Αυγ 1922 ο Κεμάλ εξαπέλυσε επίθεση εναντίον των θέσεων της ελληνικής στρατιάς της Μικράς Ασίας. Οι δυνάμεις μας σχημάτιζαν μία έλλειψη εκτεινομένη από την θάλασσα του Μαρμαρά μέχρι τον κόλπο της Εφέσου. Η κύρια προσπάθεια του τουρκικού στρατού κατευθυνόταν στην «εξέχουσα» του Αφιόν Καραχισάρ, στην οποία αμύνονταν τα Α΄ και Β΄ Σώματα Στρατού με 7 μεραρχίες πεζικού, υπό τους Αντιστράτηγους Νικόλαο Τρικούπη και Κίμωνα Διγενή. Ο Κεμάλ αιφνιδίασε τον Τρικούπη με την συγκέντρωση 18 μεραρχιών (14 πεζικού και 4 Ιππικού), ενώ καλλιέργησε συστηματικά αρνητική εντύπωση για το αξιόμαχο του τουρκικού στρατού. Οι μονάδες μας κράτησαν τις θέσεις τους επί 36 ώρες, εναντίον πενταπλασίων δυνάμεων, αλλά στην συνέχεια άρχισαν να κλονίζονται. Ο Τρικούπης διέταξε την απαγκίστρωση των μονάδων του προς τα οπίσω. Ο διοικητής της στρατιάς Αντιστράτηγος Γεωργ. Χατζηανέστης, έχασε την επαφή με το μέτωπο λόγω της αποστάσεως [1] και της διακοπής των επικοινωνιών. Οι μονάδες έχασαν τους οργανικούς τους δεσμούς και η κίνηση τους σύντομα μετατράπηκε σε άτακτη φυγή. Την 3η Σεπ οι τελευταίοι άνδρες των δύο σωμάτων εγκατέλειψαν την Ιωνική γη από το λιμάνι του Τσεσμέ [2].

Το Σαράκι του Διχασμού.

Η διάλυση του στρατού μας, η οποία είχε σαν αποτέλεσμα την μικρασιατική καταστροφή, οφειλόταν σε αριθμό ολέθριων σφαλμάτων της στρατιωτικής και πολιτικής ηγεσίας μας. Μετά την αποτυχία των επιχειρήσεων προς Άγκυρα(Αυγ. 1921), εξέλειπε η δυνατότητα επιβολής αναγνωρίσεως της Συνθήκης των Σεβρών στον Κεμάλ. δια των όπλων. Οι στρατιώτες δεχόντουσαν μηνύματα για το μάταιο του πολέμου από παντού: το σύνολο του τύπου, τα αντιπολιτευόμενα κόμματα και την εχθρική προπαγάνδα. Η απώλεια της πίστεως στον αγώνα καταρράκωσε το ηθικό των στρατιωτών μας, διασάλευσε την πειθαρχία τους και μηδένισε την μαχητική ικανότητα των μονάδων μας. Αυτή αποτέλεσε την κυρία αιτία της συντριβής μας, την οποία δεν αντελήφθησαν σε όλη την έκταση της οι στρατιωτικοί ηγήτορες και η κυβέρνηση. Η συνοχή του στρατού τραυματίσθηκε ανεπανόρθωτα μετά τον εθνικό διχασμό τον Αυγ. του 1916, την απομάκρυνση των βασιλικών αξιωματικών, μετά την επικράτηση του Βενιζέλου(Ιουν. 1917) και την δίωξη των βενιζελικών, ύστερα από την επιστροφή του Κωνσταντίνου, μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου του 1920. Εάν διατηρούσαμε αφατρίαστο το στρατό, σίγουρα θα είχαμε αποφύγει την καταστροφή.[3]

Το Εκτεταμένο Μέτωπο

Η σύμπτυξη του μετώπου στην επιδικασθείσα από την συνθήκη των Σεβρών περιοχή μάς παρείχε τακτικά και στρατηγικά πλεονεκτήματα. Ο πρωθυπουργός Δ. Γούναρης αποφάσισε άμυνα επί του εκτεταμένου μετώπου για τη διατήρηση του ελέγχου των σιδηροδρομικών κόμβων του Εσκί Σεχήρ και Αφιόν Καραχισάρ, την από στέρηση δεξαμενών στρατολογήσεως ανδρών από τον Κεμάλ, την χρησιμοποίηση των κατεχόμενων περιοχών ως διαπραγματευτικών ανταλλαγμάτων, αλλά και λόγω της παροτρύνσεως της Μ. Βρετανίας. Την άνοιξη του 1922 ο Γούναρης είχε να αντιμετωπίσει την απροθυμία των συμμάχων να μας στηρίξουν και την απαίτηση του Κεμάλ για αποχώρηση του στρατού μας από την Μικρά Ασία πριν οποιαδήποτε δια-πραγμάτευση. Η κατάσταση απαιτούσε δύσκολες αποφάσεις, οι οποίες προϋπέθεταν  την συναίνεση όλων των κομμάτων, η οποία όμως δεν επιτεύχθηκε.

Οι μεγάλοι ηγέτες αφουγκράζονται την ψυχή του λαού και έχουν το χάρισμα να της ενσταλάξουν την δύναμη για την πραγματοποίηση των άθλων που αλλάζουν τον ρου της ιστορίας. Ο Γούναρης και οι 5 που εκτελέσθηκαν μαζί του στού Γουδή, δεν μπόρεσαν να αντισταθούν στην νομοτέλεια των γεγονότων και συνθλίφτηκαν κάτω από την δύναμη του μοιραίου. Προδότες όμως δεν υπήρξαν.

Χανιά 3 Αυγ.2016 / Αντγος εα Ιωάννης Κρασσάς

Βιβλιογραφία

α. Michel Llewellyn Smith,Το Όραμα της Ιωνίας, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 2004.

β. Αντισυνταγματάρχου Μηχ. Κων. Κανελλόπουλου, Η Μικρασιατική Ήττα, Ελεύθερη Σκέψις, Αθήνα Μάρτιος 2009. 

γ. Ιωάννης Σ. Παπαφλωράτος, Η Ιστορία του Ελληνικού Στρατού (1833-1949), Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2014

---

[1] Το στρατηγείο της στρατιάς είχε την έδρα του στην Σμύρνη σε απόσταση 400 χλμ.

[2] Οι δυνάμεις του Γ΄ΣΣ μεταφέρθηκαν στην Ανατολική Θράκη από τους λιμένες των Μουδανιών, Πανόρμου και της Αρτάκης. Μόνο η Ανεξάρτητος Μεραρχία διέσωσε την τιμή των Ελληνικών όπλων επανελθούσα πλήρης στην Μυτιλήνη και διασώσασα 6.000 πρόσφυγες και 1.200 στρατιώτες.

[3] Η Στρατιά Μικράς Ασίας είχε δύναμη 210.000 ανδρών (13 Αυγ 1922), Οι απώλειες ανήλθαν σε 91.000, εκ των οποίων 25.000 νεκροί, 18.000 αγνοούμενοι και 48.000 τραυματίες. Διασώσαμε 200 από τα 420 πυροβόλα, ενώ εγκαταλείφθηκαν όλα σχεδόν τα πυρομαχικά, τα οχήματα και λοιπά υλικά.