Η Επιχείρηση «Έντεμπε» της 4ης Ιουλίου 1976 (Απελευθέρωση ομήρων)

Οι διασωθέντες όμηροι σηκώνουν στα χέρια τους τον επικεφαλής της αεροπορικής δυνάμεως.

«Αυτή η επιχείρηση θα χαραχθεί ανεξίτηλα στα χρονικά της στρατιωτικής ιστορίας, στους θρύλους και την εθνική μας παράδοση» Γιτζάκ Ραμπίν Πρωθυπουργός του Ισραήλ (1974-77, 1992-95).

Την 4^η Ιουλ. 1976, άνδρες του στρατού του Ισραήλ, στα πλαίσια επιχειρήσεως με την κωδική ονομασία «Αστραπή (Thunderbolt)», απελευθέρωσαν 102 ομήρους που κρατούντο από 7 τρομοκράτες στο παλαιό τερματικό σταθμό του αεροδρομίου «Έντεμπε» της Καμπάλας (πρωτεύουσα της Ουγκάντας). Οι 90 Ισραηλινής υπηκοότητος ή καταγωγής όμηροι ήσαν επιβάτες της πτήσεως, ενώ οι υπόλοιποι 12 γαλλικής υπηκοότητος, αποτελούσαν τα μέλη του πληρώματος. Από τους τρομοκράτες οι 5 ήσαν Παλαιστίνιοι μέλη της οργανώσεως «Λαϊκό Μέτωπο για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (ΛΜΑΠ)»,[1] ενώ οι 2 ήσαν Γερμανοί της οργανώσεως αντάρτικου πόλεων «Μπάαντερ Μάινχοφ».[2] Κατά την επιχείρηση φονεύθηκαν όλοι οι τρομοκράτες και 35 στρατιώτες από τον στρατό της Ουγκάντα. Οι απώλειες των Ισραηλινών καταδρομέων ανήλθαν σε 1 νεκρό και 5 τραυματίες, ενώ 4 όμηροι έχασαν την ζωή τους.[3] Οι ισραηλινοί κατέστρεψαν επιπροσθέτως 11 μαχητικά αεροσκάφη MIG 19 και 21 της πολεμικής αεροπορίας της Ουγκάντα που στάθμευαν στο αεροδρόμιο.

Η Αεροπειρατεία

Την 27^η Ιουν. 1976, ημέρα Κυριακή, το αεροσκάφος AIRBUS E300B4-203 της AIR FRANCE, στα πλαίσια της πτήσεως 139, απογειώθηκε από το Τελ Αβίβ με προορισμό το Παρίσι, μέσω Αθηνών. Στην Αθήνα επιβιβάσθηκαν στο αεροσκάφος 2 Παλαιστίνιοι της ΛΜΑΠ και 2 Γερμανοί τρομοκράτες (ένας άνδρας και μία γυναίκα) της Μπάαντερ-Μάινχοφ. Οι τρομοκράτες με την απειλή όπλων και χειροβομβίδων έγιναν κύριοι του αεροσκάφους. Το υποχρέωσαν να κατευθυνθεί νότια και να προσγειωθεί στο αεροδρόμιο Έντεμπε της Ουγκάντα, όπου 3 επιπλέον Παλαιστίνιοι προστέθηκαν στη δύναμη των τρομοκρατών. Ο δικτάτορας της Ουγκάντα Αμίν Νταντά παρείχε φιλοξενία και υποστήριξη στους τρομοκράτες. Τους διέθεσε το παλαιό τερματικό κτίριο του αεροδρομίου και δύναμή 200 στρατιωτών για την ασφάλεια τους. 160 μη Ισραηλινοί όμηροι αφέθηκαν ελεύθεροι και επέστρεψαν αεροπορικώς στην Γαλλία. Την 29^η Ιουνίου, ο ραδιοφωνικός σταθμός της Ουγκάντα μετέδωσε το αίτημα των τρομοκρατών με το οποίο ζητούσαν την απελευθέρωση 53 φυλακισμένων ομοϊδεατών τους (σαράντα κρατούνταν στο Ισραήλ, έξι στην Δυτική Γερμανία, πέντε στην Κένυα, ένας  στην Ελβετία και ένας στην Γαλλία). Σε περίπτωση μη ικανοποιήσεως του αιτήματός τους θα εκτελούσαν τους ομήρους.

Η Αντιμετώπιση των Τρομοκρατών

Το Ισραήλ εξαρχής είχε απορρίψει κάθε μορφή συνδιαλλαγής και συμβιβασμού με τους τρομοκράτες. Το μήνυμα των Ισραηλινών αρχών ήταν: Κάθε τρομοκράτης που θα επιτίθετο σε Ισραηλινό στόχο, θα έπρεπε να δώσει μάχη για την ζωή του. Οι Ισραηλινοί προτιμούσαν να εξουδετερώνουν τους τρομοκράτες, έστω και με θύματα ανάμεσα στους ομήρους, παρά να συνδιαλέγονται μαζί τους. Τον Μάιο του 1974, σε επίθεση για την απελευθέρωση μαθητών σχολείου στην Γαλιλαία, έχασαν την ζωή τους 22 μαθητές. Το Μάρτιο του 1978 σε μάχη κατά τρομοκρατών, οι οποίοι είχαν καταλάβει λεωφορείο στην Χάιφα, σκοτώθηκαν 30 από τους 50 επιβάτες. Ο Ισραηλινός στρατός είχε δημιουργήσει μια επίλεκτη μονάδα, ειδικά εκπαιδευμένη για αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις.

Η Σχεδίαση

Ο Υποστράτηγος Νταν Σομρόν, επικεφαλής των δυνάμεων αλεξιπτωτιστών του Ισραηλινού στρατού, άρχισε τον σχεδιασμό για την απελευθέρωση των ομήρων, μόλις έγινε γνωστή η αεροπειρατεία, χωρίς άνωθεν εντολή. Ο Υπουργός Αμύνης Σιμόν Πέρες ήταν υπέρ της επεμβάσεως, σε αντίθεση με τον πρωθυπουργό Γιτσχάκ Ράμπιν, ο οποίος φοβόταν τις συνέπειες σε περίπτωση αποτυχίας. Το Ισραήλ ξεκίνησε διαπραγματεύσεις για την απελευθέρωση των ομήρων, ζητώντας προθεσμία ικανοποιήσεως του αιτημάτων των αεροπειρατών μέχρι την 5^η Ιουλίου, ενώ παράλληλα προετοίμαζε την στρατιωτική επιχείρηση. Την Πέμπτη 1^η Ιουλ. ο Σομρόν παρουσίασε το σχέδιο, η μεγαλύτερη δυσκολία του οποίου έγκειτο στο ότι το πρώτο αεροσκάφος δεν θα έπρεπε να γίνει αντιληπτό κατά την προσγείωσή του. Εάν ξεπερνιόταν αυτό το εμπόδιο η εκτέλεση της επιχειρήσεως θα ήταν δυνατή με τις μικρότερες δυνατές απώλειες. Η ημέρα και η ώρα κρούσεως είχαν καθορισθεί για το Σάββατο 4 Ιουλ. στις 23:00. Ύστερα από την σύμφωνη γνώμη όλου του υπουργικού συμβουλίου και του αρχηγού της αντιπολιτεύσεως, άρχισαν οι τελικές προετοιμασίες. Το κτίριο που κρατούνταν οι όμηροι είχε κατασκευασθεί από ισραηλινή εταιρεία, οπότε και φτιάχτηκε ακριβές ομοίωμα του κτιρίου που κρατούνταν οι όμηροι, για την πραγματοποίηση δοκιμών.

Η Εκτέλεση

Γιονατάν Νετανιάχου

Την 15:30 της 4^ης Ιουλ. 4 αεροσκάφη C-130 HERCULES (ΗΡΑΚΛΗΣ)[4] με 200 καταδρομείς και στρατιώτες πεζικού του Ισραηλινού στρατού απογειώθηκαν από το νοτιότερο άκρο της χερσονήσου του Σινά με προορισμό το Έντεμπε. Τα αεροπλάνα πέταξαν σε ύψος 30 μέτρων πάνω από την Ερυθρά Θάλασσα, για να μην εντοπισθούν από τα ραντάρ της Αιγύπτου, της Αιθιοπίας και του Σουδάν. Επικεφαλής της επιχειρήσεως τοποθετήθηκε ο Υποστράτηγος Σομρόν. Την όλη διεύθυνση της επιχειρήσεως επωμίσθηκε ένα προκεχωρημένο στρατηγείο, το οποίο επέβαινε σε ένα BOEING 707. Ένα επιπλέον C-130 με πλήρη νοσοκομειακό εξοπλισμό προσγειώθηκε στο Ναϊρόμπι (Κένυα) για την παροχή αμέσου υγειονομικής περιθάλψεως. Μετά από επτάωρη πτήση το πρώτο C-130, ακολουθώντας σε πολύ μικρή απόσταση ένα βρετανικό εμπορικό αεροσκάφος, για να μην εμφανίζεται το ίχνος του στο ραντάρ, προσγειώθηκε στο Έντεμπε χωρίς να γίνει αντιληπτό από τις αρχές του αεροδρομίου. Ενώ το αεροσκάφος τροχοδρομούσε εξήλθαν οι πρώτοι άνδρες για να φωτίσουν το διάδρομο προσγειώσεως σε περίπτωση που έσβηναν τα φώτα του αεροδρομίου. Ο Αντισυνταγματάρχης Γιονατάν Νετανιάχου,[5] επικεφαλής 30 καταδρομέων που αποτελούσαν το τμήμα εφόδου, κινήθηκε με ταχύτητα προς το κτίριο που κρατούνταν οι όμηροι. Προς παραπλάνηση των Ουγκαντέζων στρατιωτών χρησιμοποίησαν μία μαύρη Mercedes και δύο Land Rover, παρόμοια με τα οχήματα που χρησιμοποιούσε ο Αμίν Νταντά. Ένας καταδρομέας κάλεσε τους ομήρους οι οποίοι ήσαν ξαπλωμένοι στο δάπεδο της κατάφωτης αιθούσης να παραμείνουν ακίνητοι. Οι τρομοκράτες αιφνιδιάσθηκαν πλήρως και εξουδετερώθηκαν αμέσως από τα καταιγιστικά πυρά των Ισραηλινών. Πυροβολήθηκε επίσης θανάσιμα ένας όμηρος, που από τον ενθουσιασμό του πετάχτηκε όρθιος. Αμέσως μετά την έφοδο προς το κτίριο των ομήρων, οι Ουγκαντέζοι στρατιώτες άρχισαν να πυροβολούν από τον πύργο ελέγχου του αεροδρομίου, με αποτέλεσμα ο Νετανιάχου να τραυματισθεί θανάσιμα στο λαιμό. Υπήρξε ο μοναδικός νεκρός από τους στρατιωτικούς που συμμετείχαν στην επιχείρηση. Τα υπόλοιπα 3 C-130 προσγειώθηκαν 7 λεπτά μετά από την προσγείωση του πρώτου αεροσκάφους. Τα διάφορα τμήματα της καταδρομικής δυνάμεως με την βοήθεια 2 τεθωρακισμένων οχημάτων μεταφοράς προσωπικού Μ 113, κινήθηκαν με ταχύτητα και ακρίβεια σύμφωνα με τον σχέδιο ενεργείας. Οι Ουγκαντέζοι στρατιώτες που βρισκόντουσαν στον πύργο ελέγχου και το νέο τερματικό του αεροδρομίου εξουδετερώθηκαν από πυρά βαρέων πολυβόλων και ρουκετών. Τα πολεμικά αεροσκάφη που στάθμευαν στο αεροδρόμιο κατεστράφησαν με πυρά πολυβόλων. Η επιβίβαση των ομήρων στο πρώτο C-130 ολοκληρώθηκε σε 15 λεπτά, ενώ το τελευταίο αεροσκάφος εγκατέλειψε το αεροδρόμιο 57 λεπτά μετά την έναρξη της επιχειρήσεως. Τα αεροσκάφη ανεφοδιάστηκαν στο Ναϊρόμπι και επέστρεψαν στο Ισραήλ, όπου έτυχαν ενθουσιώδους υποδοχής.

Τα Διδάγματα   

Η επιχείρηση του Έντεμπε υπήρξε απόρροια:

α. Της συνεχούς και συστηματικής εκπαιδεύσεως των Ενόπλων Δυνάμεων, αλλά και της πολεμικής προπαρασκευής και ετοιμότητος εν γένει του κράτους του Ισραήλ.

β. Της συμφώνου αποφάσεως όλων των πολιτικών δυνάμεων του Ισραήλ να μην συνδιαλέγονται με τους τρομοκράτες.

γ. Της αποφασιστικότητος της κυβερνήσεως να αναλάβει την ευθύνη εκτελέσεως μιας τολμηρής επιχειρήσεως 4.000 χλμ. εκτός συνόρων.[6]

δ. Της εμπεδώσεως στον λαό της αποδοχής της άνευ ορίων προσφοράς υπέρ της σωτηρίας της πατρίδος. 

ε. Της αναθέσεως της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Αμύνης σε πρώην αξιωματικούς, που απέδειξαν τις ικανότητες τους στο πεδίο της μάχης.[7]

Τα παραπάνω είναι απλά στην σύλληψη, αλλά πολύ δύσκολα στην εφαρμογή.

Αντγος ε.α. Ιωάννης Κρασσάς

Βιβλιογραφία

1. Chaim Herzog, Οι Αραβοϊσραηλινοί Πόλεμοι, Εκδόσεις ΛΙΝΑΙΟΣ, Αθήνα 2011.

2. Εγκυκλοπαίδεια ΠΑΠΥΡΟΣ LAROUSSE BRITTANICA, Εκδοτικός οίκος ΠΑΠΥΡΟΣ, Αθήνα 2007.

---

[1] Είναι παλαιστινιακή μαρξιστική-λενινιστική επαναστατική οργάνωση. Ιδρύθηκε το 1967 και αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη οργάνωση στις τάξεις της ΟΑΠ (Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης) μετά την Φατάχ. Θεωρείται ως τρομοκρατική οργάνωση από τις ΗΠΑ, ΕΕ, τον Καναδά, το Ηνωμένο Βασίλειο και το Ισραήλ.

[2] Η «Φράξια Κόκκινος Στρατός», γνωστή στα ΜΜΕ ως Μπάαντερ Μάινχοφ (από τα μέλη της Αντρέα Μπάαντερ και Ουλρίκε Μάινχοφ), ήταν γερμανική αριστερή επαναστατική οργάνωση, η οποία έδρασε κυρίως στην Δυτική Γερμανία. Με ανακοίνωσή της τερμάτισε την δράση της τον Μάρτιο του 1998, ενώ ήταν ήδη ανενεργή από το 1988.

[3] 3 όμηροι σκοτώθηκαν κατά την διάρκεια της επιχειρήσεως. Ένας όμηρος δολοφονήθηκε μετά την επιχείρηση από την αστυνομία της Ουγκάντα στο νοσοκομείο της Καμπάλας, όπου είχε μεταφερθεί λόγω προβλημάτων υγείας.

[4] Μεταφορικό αεροσκάφος της εταιρείας Lockheed των ΗΠΑ. Έκανε την εμφάνιση του το 1954 και εξακολουθεί ακόμη να χρησιμοποιείται από 60 χώρες σε όλο τον κόσμο. Έχουν κατασκευασθεί μέχρι σήμερα 2.500 αεροσκάφη. Δύναται να μεταφέρει 72 στρατιώτες ή 62 αλεξιπτωτιστές με πλήρη εξοπλισμό ή αριθμό οχημάτων.

[5] Ο μικρότερος αδελφός του, Βενιαμίν Νετανάχιου έχει διατελέσει 4 φορές πρωθυπουργός του Ισραήλ την πρώτη από το 1996 έως το 1999 και τρεις συνεχόμενες από το 2009 έως σήμερα.

[6] Το Απρ. του 1980 οι Αμερικανοί απέτυχαν να απελευθερώσουν τους 52 ομήρους, που κρατούσαν οι Ιρανοί, μετά την κατάληψη της αμερικανικής πρεσβείας στην Τεχεράνη. Ένα ελικόπτερο και ένα αεροπλάνο συγκρούσθηκαν κατά την διάρκεια του ανεφοδιασμού τους με καύσιμα.

[7] O Συνταγματάρχης Ματάν Βιλνάι και ο Ταγματάρχης Σαούλ Μοφάζ πρώην υπουργοί αμύνης του Ισραήλ συμμετείχαν στην επιχείρηση Έντεμπε.