H Μάχη του Βατερλώ {Ιούνιος 1815}

«Ἔπρεπε νὰ εἶχα πεθάνει στὸ Βατερλώ». Μέγας Ναπολέων.

Την 18η Ιουν. 1815, στους λόφους νοτίως της κωμοπόλεως Βατερλώ[1] στο Βέλγιο, ο Βρετανός Στρατάρχης Αρθούρος Γουέλσλευ (Arthur Wellesley, 46 χρονών), μετέπειτα 1ος Δούκας του Ουέλλιγκτον (1st Duke of Wellington) και ο Πρώσος Στρατάρχης Λέμπερεχτ φον Μπλύχερ (Leberecht von Blucher, 73 χρ.), νίκησαν μετά από τριήμερη σκληρή μάχη τον 46χρονο Γάλλο Αυτοκράτορα Ναπολέοντα Βοναπάρτη. Η γαλλική στρατιά αριθμούσε 73.000 άνδρες (50.000 πεζούς, 15.000 ιππείς και 256 πυροβόλα), οι αντίπαλες δυνάμεις, γνωστές ως 7ος Συνασπισμός, ανήρχοντο σε 118.000 άνδρες (11.000 ιππείς), εκ των οποίων 50.000 Πρώσοι και 31.000 από το Ηνωμένο Βασίλειο, υποστηριζόμενες από 156 κανόνια.

Οι 100 Ημέρες του Ναπολέοντος

Την 1η Μαρτίου 1815, ο Ναπολέων δραπέτευσε από την νήσο Έλβα, όπου είχε εξορισθεί, μετά την κατάληψη της Γαλλίας από τις συμμαχικές δυνάμεις του 6ου Συνασπισμού. Την 20η Μαρτίου ανέλαβε Αυτοκράτορας της Γαλλίας για τελευταία φορά, για μια περίοδο η οποία έμεινε στην ιστορία ως: «οι 100 ημέρες του Ναπολέοντος». Προκειμένου να διατηρήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων κινήθηκε προς το Βέλγιο με σκοπό να προλάβει τη συνένωση των δυνάμεων των αντιπάλων του, προσβάλλοντας πρώτα τους Πρώσους και μετά τους Βρετανούς. Η γενναιότητα περίσσεψε στο Βατερλώ απ’ όλους τους εμπλεκόμενους, που αποτελούσαν τους καλύτερους στρατιώτες του κόσμου. Δέκα χρόνια πριν, θα αρκούσε μία ημέρα στον Γάλλο στρατηλάτη για να τους «τελειώσει». Οι αντίπαλοι όμως του Ναπολέοντος το 1815 δύσκολα μπορούσαν να αιφνιδιαστούν από τους ευφυείς ελιγμούς του. Τα κύρια σημεία που κρίθηκε η μάχη ήσαν: 1. Η μη έγκαιρη ανάπτυξη του ανώτερου γαλλικού πυροβολικού λόγω της ραγδαίας βροχής. 2. Η θυελλώδης επέλαση του βρετανικού ιππικού[2]. 3. Η επιτυχής αντιμετώπιση από τους Βρετανούς πεζούς της εφόδου των Γάλλων ιππέων, οι οποίοι μετέβαλαν την παράταξη τους σε ανεξάρτητα τετράγωνα αμύνης. 4. Η αδυναμία της αυτοκρατορικής φρουράς, παρά την γενναιότητα που επέδειξε και τις τεράστιες απώλειες που υπέστη, να διασπάσει τις βρετανικές γραμμές. 5. Η καθυστέρηση του στρατηγού Γκρουσύ (Grouchy) να σταματήσει την ταχύτατη επιστροφή του Μπλύχερ, ο οποίος επέπεσε στα πλευρά των Γάλλων, επικεφαλής 50.000 Πρώσων και έκρινε την έκβαση της μάχης. Οι απώλειες ανήλθαν σε 50.000 νεκρούς και τραυματίες εκατέρωθεν. Την 24η Ιουν. 1815 ο Ναπολέων παραιτήθηκε από Αυτοκράτορας της Γαλλίας, εξορίσθηκε στην νήσο Αγ. Ελένη στον Νότιο Ατλαντικό, όπου πέθανε την 5η Μαρτίου το 1821.

Η Ιερά Συμμαχία 

Στην ιστορική μνήμη η μάχη του Βατερλώ καταγράφηκε ως η ολοκληρωτική ήττα του Ναπολέοντος, ενώ οι νικητές πέρασαν σε δεύτερη μοίρα. Η μάχη του Βατερλώ ανέτρεψε το στρατηγικό σχεδιασμό του Ναπολέοντος, ο οποίος προσδοκούσε με μία στρατιωτική νίκη να διασπάσει τις δυνάμεις του 7ου Συνασπισμού. Τερμάτισε τους πολέμους που άρχισαν μετά την γαλλική επανάσταση το 1789. Σήμανε το τέλος της κυριαρχίας της Γαλλίας επί της Ευρώπης, ενώ σηματοδότησε την έναρξη της βρετανικής κυριαρχίας σ’ όλο τον κόσμο, η οποία διήρκησε ένα αιώνα και επέβαλε την «Pax Britannica».Το 1815 στο συνέδριο της Βιέννης οι νικήτριες δυνάμεις, που εκπροσωπούσαν τα μοναρχικά καθεστώτα, απηλλάγησαν από τον «ταραξία» της Ευρώπης. Ίδρυσαν την «Ιερή συμμαχία» και νομιμοποίησαν την νέα κατάσταση εξασφαλίζοντας μια σαραντάχρονη περίοδο ειρήνης για την «Γηραιά Ήπειρο», μέχρι τον πόλεμο της Κριμαίας (1853). Ο Ναπολέων παρά την αναμφισβήτητη ευφυΐα του πίστευε ότι θα επικρατήσει μολονότι, πολεμούσε μόνος του εναντίον ολοκλήρου της Ευρώπης. Μέσα σ’ αυτό το αρνητικό για επαναστατικές κινήσεις κλίμα έξι χρόνια μετά, οι Έλληνες εξηγέρθησαν για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού. Η απόκτηση της ελευθερίας υπήρξε συνδυασμός του ηρωισμού μας και της επικρατήσεως της λογικής να συνταχθουμε με την επικρατούσα τότε διεθνή πραγματικότητα. 

Αντγος ε.α. Ιωάννης Κρασσάς

Βιβλιογραφία 

α. Εγκυκλοπαίδεια ΠΑΠΥΡΟΣ LAROUSSE BRITTANICA, Εκδοτικός οίκος ΠΑΠΥΡΟΣ, Αθήνα 2007.

β. Edward Ashcroft, Η Μάχη του Βατερλώ, Εκδόσεις Φυτράκης, Αθήνα 1975.

----------------------------------------------------------

[1] Η μάχη έλαβε το όνομα Βατερλώ επειδή ο Ουέλλιγκτον είχε εγκαταστήσει εκεί το στρατηγείο του. 

[2] «Οι αξιωματικοί του ιππικού μας έχουν αποκτήσει την συνήθεια να καλπάζουν εναντίον οποιουδήποτε». Δούκας του Ουέλλιγκτον.