Ο Αγγελής Γάτσος με τους Μακεδόνες του στη Μάχη των Δερβενακίων

Δρ Ιωάννης Παρίσης (*)

Επέτειος της Μάχης των Δερβενακίων σήμερα. 193 χρόνια από τον Ιούλιο του 1822 που οι ξεσηκωμένοι Έλληνες, με επικεφαλής τον Θ. Κολοκοτρώνη, κατήγαγαν περιφανή νίκη. Έχουν γραφεί και γράφονται πολλά για την μάχη αυτή, για τον Γέρο του Μωριά, για τον Νικηταρά και άλλους ηρωικούς αγωνιστές.

Όμως εκεί υπήρχαν και Μακεδόνες με καπετάνιο τον «ρωμαλέο και ανδρειότατο» Αγγελή Γάτσο από την Αλμωπία. Διότι μετά την αποτυχία της Επανάστασης στην Μακεδονία, οι οπλαρχηγοί του Ολύμπου, του Βερμίου, της Χαλκιδικής και των άλλων περιοχών, αποφάσισαν τη συνέχιση του αγώνα στην νοτίως του Ολύμπου Ελλάδα.

Ο Αγγελής Γάτσος πέρασε στην Αργολίδα όπου με τους άνδρες του συμμετείχε στα τέλη στη μάχη των Δερβενακίων κατά του Δράμαλη. Ο Φωτάκος Χρυσανθόπουλος, πρώτος υπασπιστής του Κολοκοτρώνη, αναφέρει: «Ο περίφημος καπετάνιος Γάτσος, ων εις

τα όπλα εκ γενετής και σύντροφος αχώριστος του Ολυμπίου, και οι στρατιώται του Μακεδόνες πολέμησαν εις τα Δερβενάκια γενναίως και οι Πελοποννήσιοι ευχαριστήθηκαν πολύ, διότι είδαν άνδρας έχοντας ζήλον και εθνικισμόν μέγαν».

Ο Αγγελής Γάτσος, υπήρξε υπόδειγμα αγωνιστή με ηγετικά προσόντα. Οι ιστορικοί τον περιγράφουν ως έχοντα «ανάστημα πελώριον, κεφαλήν μεγάλην και μύστακα δασύν, βλέμμα εκφράζον απλότητα και τόλμην και φωνήν τραχείαν, ρωμαλέο, φιλάνθρωπο και ανδρειότατο, όσον δε ήτο ήπιος και αγαθός εν ειρήνη, τόσον οργίλος και καταστρεπτικός ήτο εις τας μάχας».

Μετά την Επανάσταση ο Γάτσος εγκαταστάθηκε μαζί με 2.000 περίπου Μακεδόνες αγωνιστές, με τις οικογένειές τους, στην Αταλάντη της Φθιώτιδας, σε έκταση που τους παραχωρήθηκε και την οποία ονόμασαν Νέα Πέλλα. Εκεί πέθανε το 1839, άσημος και πτωχός.

Όπως έχω γράψει αναλυτικά στο άρθρο μου ΟΙ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΙ ΣΤΥΛΟΒΑΤΕΣ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ – Η συμβολή των Μακεδόνων στον Αγώνα της Ανεξαρτησίας η εθνική δράση των Μακεδόνων αγωνιστών, κατά το διάστημα της Ελληνικής Επανάστασης, δεν έχει παρουσιαστεί επαρκώς από τους ιστοριογράφους. Αγωνιστών, όχι με τοπική αλλά με πανελλήνια δράση, σε όλη σχεδόν την επαναστατημένη Ελλάδα, αλλά και στην Βαλκανική. Από τον Δούναβη μέχρι την Πύλο! Πρωτοπόρος και πιο φημισμένος ο Τάσος Καρατάσιος ή Γερο-Καρατάσιο, τον οποίο οι Μοραΐτες αποκαλούσαν Γέρο της Μακεδονίας.

(*) Ο Ιωάννης Παρίσης είναι Υποστράτηγος ε.α., Διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης – Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Κρήτης, Πρόεδρος της Ακαδημίας Στρατηγικών Αναλύσεων (ΑΣΑ) – http://www.acastran.org