6 Αυγούστου 1945: Έγκλημα ή περάτωση του πολέμου με άλλα μέσα;

Δρ Ιωάννης Παρίσης (*)

Ήταν πρωινές ώρες της 6ης Αυγούστου του 1945 όταν ο σμήναρχος Πολ Τίμπετς και το επταμελές πλήρωμά του απογειώθηκαν από ένα μικρό νησί  του Ειρηνικού με ένα διασκευασμένο βομβαρδιστικό B-29 Superfortress, περίπου 1500 μίλια νοτίως της Ιαπωνίας. Εξήμισι ώρες αργότερα, στις 08.15 τοπική ώρα, και ενώ πετούσαν σε ύψος 31.000 πόδια, αφέθηκε η βόμβα Little Boy που μετέφεραν.

Ήταν μια βόμβα 3 μέτρων και 4,4 τόνων. Ύστερα από 45 δευτερόλεπτα, η πρώτη ατομική βόμβα στο κόσμο

εξερράγη σε ύψος 1900 ποδιών, πάνω από τη Χιροσίμα, με μια έκρηξη που ισοδυναμούσε με 20.000 τόνους ΤΝΤ. Σε μια πόλη των 350.000 ψυχών, 70 χιλιάδες σκοτώθηκαν στη στιγμή. Άλλες 70 χιλιάδες πέθαναν μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια εξαιτίας της έκθεσής τους στην ραδιενέργεια που απελευθέρωσε η βόμβα.

Ο Β’ΠΠ βρισκόταν στο τέλος του. Η Γερμανία είχε καταληφθεί από τους Δυτικούς Συμμάχους και τους Ρώσους. Η Ιαπωνία συνέχιζε να αντιστέκεται με συνέπεια τεράστιες απώλειες για τους Αμερικανούς, κάτι που ανησυχούσε ιδιαίτερα την ανωτάτη διοίκηση και την κυβέρνηση της Ουάσιγκτον. Μόνο η μάχη για τη νήσο Ίβοζίμα, (19 Φεβρουαρίου - 26 Μαρτίου 1945) στοίχισε 27.909 νεκρούς Αμερικανούς ενώ σκοτώθηκαν και 21.703 Ιάπωνες. Αμέσως μετά, στη διάρκεια της επίθεσης στην Οκινάουα (Αρπίλιος-Ιούνιος 1945) οι Αμερικανοί είχαν 50.000 νεκρούς. Οι απώλειες αυτές είναι σχεδόν τριπλάσιες των απωλειών κατά την απόβαση στη Νορμανδία.

Ήταν κάτι που τρόμαξε την Αμερική, η οποία, ως απάντηση, αποφάσισε τη συστηματική καταστροφή των μέσων διεξαγωγής πολέμου εντός του εδάφους της Ιαπωνίας με συχνούς εμπρηστικούς βομβαρδισμούς, με βομβαρδιστικά Β-29. Μόνο μεταξύ 9-10 Μαΐου 1945 στο Τόκιο χάθηκαν 100.000 άτομα μέσα σε μία πύρινη κόλαση. Η αντίσταση της Ιαπωνίας ήταν πλέον πρακτικά αδύνατη και ο αυτοκράτορας Χιροχίτο επεδίωκε να βρει τρόπο συνθηκολόγησης. Ωστόσο, οι Ιάπωνες στρατιωτικοί ετοίμαζαν άμυνα μέχρις εσχάτων εάν οι Αμερικανοί αποτολμούσαν απόβαση στο έδαφός τους.

Τρεις ημέρες μετά τη Χιροσίμα, στις 9 Αυγούστου 1945, η Ιαπωνία δέχεται ακόμη μία βόμβα, τη Fat Man, αυτή τη φορά στη πόλη Ναγκασάκι. Συνολικά οι δύο βόμβες προκάλεσαν 240.000 νεκρούς και πολύ μεγαλύτερο αριθμό τραυματιών και θυμάτων της ραδιενεργού ακτινοβολίας, ενώ οι πόλεις που χτυπήθηκαν σχεδόν εξαφανίσθηκαν από τον χάρτη. Αυτό έδωσε τη δυνατότητα στον Χιροχίτο να προβεί σε άμεσες συνεννοήσεις για παράδοση της Ιαπωνίας, παρακάμπτοντας τους στρατιωτικούς. Στις 15 Αυγούστου ανακοινώνεται η παράδοση της Ιαπωνίας και ο πόλεμος τερματίζεται επίσημα στις 2 Σεπτεμβρίου 1945 με την επίσημη υπογραφή επί του θωρηκτού "Μιζούρι", της άνευ όρων παράδοσης της Ιαπωνίας.

Από τότε οι συζητήσεις ως προς ηθική πλευρά της ρίψης των δύο βομβών είναι έντονες. Πόσο μπορεί να έχει βάση η επίσημη θέση των ΗΠΑ ότι οι βόμβες προκάλεσαν λιγότερα θύματα από όσα θα προκαλούσε η συνέχιση του πολέμου;

Στη διάρκεια του Β’ΠΠ οι αεροπορικοί βομβαρδισμοί εκατέρωθεν είχαν προκαλέσει εκατοντάδες χιλιάδες θύματα και εκατομμύρια αστέγους. Η Βαρσοβία, το Ρότερνταμ, η Δρέσδη το Λονδίνο, το Αμβούργο, το Βερολίνο και δεκάδες άλλες πόλεις υπέστησαν τις σοβαρότατες συνέπειες των αεροπορικών βομβαρδισμών. Μόνο στο θέατρο του Ειρηνικού μεταξύ των ετών 1942-1945 οι ΗΠΑ βομβάρδισαν 67 ιαπωνικές πόλεις, προκαλώντας 500.000 θανάτους αμάχων και 5 εκατομμύρια άστεγους. Ο πυρηνικός όλεθρος στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι συμπλήρωσαν καθοριστικά την καταστροφή.

Σχεδόν πριν από δύο αιώνες, το 1832, ο Κλαούζεβιτς, είχε εκφράσει την άποψη ότι ο πόλεμος δεν είναι απλώς μια πολιτική πράξη αλλά ένα πραγματικό πολιτικό εργαλείο, μια συνέχιση των πολιτικών διεργασιών οι οποίες ασκούνται με άλλα μέσα». Η φράση αυτή έχει αποδοθεί στις διάφορες μεταφράσεις (και στην ελληνική) κάπως περιοριστικά, ότι «ο πόλεμος είναι η συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα». Εκείνο που εν προκειμένω συνέβη ήταν ότι ο Β’ΠΠ - ένας ολοκληρωτικός πόλεμος - έληξε με ολοκληρωτική καταστροφή του εχθρού, τόσο στην Ευρώπη όσο και στον Ειρηνικό. Υπό την έννοια αυτή η πυρηνική καταστροφή στην Ιαπωνία εκφράζει όχι απλά τη συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα, αλλά την ολική περάτωση ενός ολοκληρωτικού πολέμου με άλλα μέσα.

Θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι αυτές οι δύο επιθέσεις με ατομικές βόμβες στην Ιαπωνία μετέβαλαν έκτοτε τη σχέση μεταξύ πολέμου και πολιτικής όπως τουλάχιστον την είχε διατυπώσει ο Κλαούζεβιτς, οδηγώντας στη διαπίστωση ότι από τη στιγμή που θα ξεκινήσει ένας ολοκληρωτικός πόλεμος είναι πολύ δύσκολα ελεγχόμενος και ότι ο καλύτερος τρόπος «διεξαγωγής» του είναι η πρόληψη και η αποτροπή του.

(*) Ο Ιωάννης Παρίσης είναι Υποστράτηγος ε.α., Διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης – Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Κρήτης, Πρόεδρος της Ακαδημίας Στρατηγικών Αναλύσεων (ΑΣΑ) – http://www.acastran.org