Στρατιωτικά λύκεια και ηθικό των Ενόπλων Δυνάμεων: η λάθος απάντηση σε ένα ανύπαρκτο ερώτημα

Του Γιάννη Κεφαλογιάννη*

Όσο καινοφανείς και να ακούγονται εκ πρώτης όψεως οι εκ διαρροών σκέψεις του Υπουργού Εθνικής Άμυνας περί δημιουργίας Στρατιωτικών Λυκείων, ο συγκεκριμένος θεσμός έχει μάλλον μια μακρά ιστορία. Η σημερινή παρουσία του σε πολλές δυτικές χώρες αλλά και στη  Τουρκία (από την οποία να εικάσουμε ότι αντλεί έμπνευση ο κ. Καμμένος;) θα πρέπει να γίνει κατανοητή περισσότερο με ιστορικούς και κοινωνιολογικούς όρους παρά με κριτήρια εκπαιδευτικά ή, πολύ περισσότερο, στρατιωτικής ψυχολογίας.

Στη γειτονική μας χώρα λ.χ. ο συγκεκριμένος θεσμός...

δημιουργήθηκε το 1845, στο πλαίσιο της παροχής δυτικού τύπου ακαδημαϊκής εκπαίδευσης στους μαθητές που επρόκειτο να φοιτήσουν στη νεοσύστατη Στρατιωτική Ακαδημία (Harbiye Mektib-i), η οποία είχε οργανωθεί στα πρότυπα της γαλλικής Στρατιωτικής Ακαδημίας του Saint Cyr. Εκείνη την εποχή, η μόνη παρεχόμενη εκπαίδευση των μαθητών προερχόταν από τα ιεροσπουδαστήρια (μεντρεσέδες) και φυσικά δεν ήταν δυνατόν να παράσχει το απαιτούμενο υπόβαθρο στους μελλοντικούς στρατιωτικούς φοιτητές, ώστε να κατανοήσουν τα διδασκόμενα μαθήματα στη Στρατιωτική Ακαδημία και να αντιληφθούν τις μεθόδους διεξαγωγής ενός σύγχρονου πολέμου. Επιπλέον, τα συγκεκριμένα σχολεία, στα οποία φοιτούσαν μαθητές από την ηλικία των 10 περίπου ετών, είχαν ως αποστολή και την προαγωγή του δυτικού τύπου παιδείας στην καθυστερημένη Οθωμανική Αυτοκρατορία, καθώς ένα μεγάλο ποσοστό των αποφοίτων δεν θα ακολουθούσε τη στρατιωτική σταδιοδρομία, αλλά θα στελέχωνε κρίσιμες θέσεις των κρατικών υπηρεσιών.

Το ερώτημα που προκύπτει αβίαστα είναι τι παραπάνω θα προσέφερε στην εκπαίδευση και το ηθικό των Ενόπλων Δυνάμεων η εισαγωγή του θεσμού των Στρατιωτικών Λυκείων στη χώρα μας. Για να το απαντήσουμε πρέπει πρώτα να αποφασίσουμε ως κοινωνία τι είδους στρατιωτικούς θέλουμε. Ο κ. Καμμένος προκρίνει με το σκεπτικό του την ανάγκη να διαθέτουμε «ψυχωμένα» στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων.

Σήμερα, ωστόσο,  η επικρατούσα τάση διεθνώς για τα προερχόμενα από Παραγωγικές Σχολές στελέχη, τόσο από πλευράς, όσο και ανώτατης στρατιωτικής ηγεσίας είναι η ταυτόχρονη δημιουργία επαγγελματιών αλλά και μελλοντικών ηγητόρων, οι οποίοι δεν θα είναι ξεκομμένοι από την κοινωνία, αλλά θα αποτελούν ενεργό τμήμα της. Τα στελέχη αυτά θα πρέπει, με την πάροδο του χρόνου, να αποκτήσουν τη μεγάλη εικόνα των Ενόπλων Δυνάμεων και να έχουν τη δυνατότητα χειρισμού του προσωπικού και επίλυσης των προβλημάτων του, διαχείρισης των διατιθέμενων πόρων, προώθησης της επιχειρησιακής ετοιμότητας και αναβάθμισης των υφιστάμενων δυνατοτήτων, αξιοποιώντας τις εμπειρίες τους από τις θέσεις που έχουν υπηρετήσει, από την υπηρεσία τους σε Διεθνείς Οργανισμούς, από τη συναναστροφή τους με συμμαχικούς στρατούς, καθώς και τις γνώσεις που έχουν αποκτήσει από τη φοίτησή τους σε Πανεπιστημιακές Σχολές.

Στις σημερινές συνθήκες,  η εισαγωγή ενός εφήβου στο Στρατιωτικό Λύκειο, στην ηλικία των 15 ετών, θα τον εντάξει σε ένα αυστηρό στρατιωτικό περιβάλλον, με έντονη ιεραρχική δομή και πειθαρχία, θα τον αποκόψει απότομα από το οικογενειακό και το φιλικό του περιβάλλον στην πιο κρίσιμη ηλικία της ζωής του και, πολύ πιθανόν, θα  προκαλέσει τραυματικές εμπειρίες και τεράστια συναισθηματική φόρτιση, που θα διαμορφώσουν, τελικά, έναν προβληματικό  χαρακτήρα, ασύμβατο με τον ρόλο του επιτυχημένου ηγέτη που χρειάζονται σήμερα οι Ένοπλες Δυνάμεις.

Ο δε  ισχυρισμός "περί κλίσης στη στρατιωτική ζωή» μόνο ως ανυπόστατος μπορεί να χαρακτηριστεί, καθώς στην ηλικία των 14 και 15 ετών, ελάχιστοι νέοι έχουν επιλέξει συνειδητά την επαγγελματική τους πορεία, πόσο μάλλον όταν η συντριπτική πλειοψηφία των εφήβων δεν έχει καμία αντίληψη των πτυχών του στρατιωτικού επαγγέλματος. Σε μια κοινωνία μάλιστα όπως η ελληνική, η εισαγωγή, πιθανότατα υπό την πίεση των γονέων για επαγγελματική αποκατάσταση και υπό αδιαφανείς διαδικασίες, ενδέχεται να δημιουργήσει Αξιωματικούς που δεν θα έχουν το απαραίτητο ενδιαφέρον ή, ακόμα χειρότερα, θα μισούν τη δουλειά τους.

Οι Ένοπλες Δυνάμεις χρειάζονται σήμερα ολοκληρωμένους και συνειδητοποιημένους Αξιωματικούς, με διευρυμένους ορίζοντες που διακρίνονται για την εξωστρέφεια τους.  Η σημερινή εκπαίδευση των υποψήφιων Αξιωματικών - Υπαξιωματικών, η χρονική διάρκεια της φοίτησης μέσα στις Σχολές είναι υπεραρκετή για την απόκτηση τόσο της στρατιωτικής δεοντολογίας  - αγωγής και της απαιτούμενης φυσικής κατάστασης, όσο και για τη διδασκαλία των στρατιωτικών αντικειμένων, των αμυντικών τεχνολογιών, των επιχειρησιακών θεμάτων και άλλων θεμάτων ακαδημαϊκής φύσεως. Άλλωστε, πολλά από τα προαναφερθέντα αντικείμενα εμπεδώνονται από τον Αξιωματικό κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του, με την αποκτώμενη εμπειρία, καθώς και από τη φοίτησή του σε άλλες σχολές, ανώτερης στρατιωτικής εκπαίδευσης. Αν ενδιαφέρεται πραγματικά ο κ. Καμμένος για την ποιότητα των αυριανών στελεχών, τα περιθώρια για τη βελτίωση της είναι πραγματικά πολλά.

*Βουλευτής Ρεθύμνου, τομεάρχης Άμυνας της Νέας Δημοκρατίας.