Τα Παλαιά Ανάκτορα των Αθηνών του Αντγου ε.α. Ιωάννη Κρασσά

Τα ανάκτορα σε καρτ ποστάλ της εποχής

«Δὲν εὐρισκόμεθα εἴς αὐτόν τὸν κόσμον διά νά εἴμεθα εὐτυχισμένοι, εὐρισκόμεθα διά νά κάνουμε τό καθήκον μας καὶ νά ὑπομένωμεν». Από επιστολή της Αμαλίας προς τον πατέρα της ηγεμόνα του Ολδεμβούργου (17 Σεπ 1843)

Την 26η Ιανουαρίου 1836, ο βασιλεύς Όθων θεμελίωσε τα ανάκτορα (Βουλή των Ελλήνων) στην νέα πρωτεύουσα του βασιλείου στο ύψωμα του Αγίου Αθανασίου ή Μπουμπουνίστρας [1], ευρισκομένου εντός των ορίων των Αθηνών. Η επιλογή της τοποθεσίας έγινε αφού πρώτα αποκλείσθηκαν η Ομόνοια και ο Κεραμεικός. Ο Γερμανός αρχιτέκτονας Φρειδερίκος Σίνκελ πρότεινε την ανέγερση των ανακτόρων στο βράχο της Ακροπόλεως. Το ανοσιούργημα αποφεύχθηκε μετά από παρέμβαση του πατέρα του Όθωνος, βασιλέως της Βαυαρίας Λουδοβίκου Α, ο οποίος προσφέρθηκε να χρηματοδοτήσει την δαπάνη ανεγέρσεως των ανακτόρων. Η τοποθεσία επιλέχθηκε λόγω της θέσεως, του κλίματος και της ανεμπόδιστης θέας προς όλες τις κατευθύνσεις.
Ο Σχεδιασμός

Τα σχέδια των ανακτόρων επιμελήθηκε ο Βαυαρός αρχιτέκτων Φρήντριχ Φον Γκέρτνερ ο οποίος συνέταξε 247 λεπτομερή σχέδια. Για την ανέγερση των ανακτόρων εργάσθηκαν 520 άτομα, Γερμανοί, Ιταλοί, αλλά κυρίως Έλληνες, υπό την επίβλεψη 2 Βαυαρών ανθυπολοχαγών του μηχανικού του Σλότερ και του Χος. Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν ήσαν: ξυλεία από την Εύβοια, πέτρα από τον Υμηττό, μάρμαρα από την Πεντέλη, την Πάρο, την Τήνο και την Νάξο. Το τριώροφο νεοκλασικό κτίριο έχει συνολικό ύψος 15 μέτρα και εμβαδόν 22.000 τμ περίπου και για πολλά χρόνια ήταν το ογκωδέστερο των Αθηνών. Οι εξοχές των κεντρικών και οι εσοχές των πλευρικών πτερύγων χαρίζουν πλαστικότητα στην αυστηρή όψη του οικοδομήματος. Για το εσωτερικό του παλατιού χρησιμοποιήθηκε σε μεγάλη έκταση τεχνητό μάρμαρο [2] (scagliola).Η εσωτερική διακόσμηση έγινε από 20μελή ομάδα γερμανών αρχιτεκτόνων ζωγράφων, στην οποία συμμετείχαν οι έλληνες αδελφοί Φίλιππος και Γεώργιος Μαργαρίτης από την Σμύρνη.

Το Κόστος Ανεγέρσεως

Το ακριβές κόστος των ανακτόρων δεν είναι γνωστό, αλλά πέρα της χρηματοδοτήσεως από τον πατέρα του, ο Όθων έλαβε δάνειο 300.000 φιορινιών [3] από Γερμανική τράπεζα, διέθεσε μέρος της βασιλικής χορηγίας, ενώ 180.000 ασημένια φιορίνια διέθεσε από την προσωπική της περιουσία η Αμαλία. Μετά την έκπτωση του ο Όθων δεν διεκδίκησε ποτέ καμία αποζημίωση από την δήμευση των ανακτόρων.  Έργον της βασιλίσσης είναι ο κήπος των ανακτόρων, ο οποίος εκτεινόταν μέχρι τις στήλες του Ολυμπίου Διός, τον οποίον επιμελήθηκε ο Γάλλος κηποτέχνης Λουδοβίκος Μπαρώ. Η Αμαλία φρόντισε για την δενδροφύτευση του χώρου έμπροσθεν των ανακτόρων (Μνημείο Αγνώστου στρατιώτου, Πλατεία Συντάγματος), όπως επίσης και των κυριοτέρων οδών των Αθηνών.

Ο Όθων και η Αμαλία την
εποχή ανεγέρσεως των ανακτόρων

Οι Ένοικοι των Ανακτόρων 

Τα ανάκτορα εγκαινιάσθηκαν  την 6 Αυγ 1843 και χρησιμοποιήθηκαν σαν βασιλική κατοικία από τον Όθωνα μέχρι το 1862 και από τον Γεώργιο Α΄ μέχρι την δολοφονία του το 1913. Μία πυρκαγιά το 1884 και μία δεύτερη το 1909, δημιούργησαν την ανάγκη εκτεταμένων επεμβάσεων και αλλαγών στο κτίριο. Ο Κωνσταντίνος  Α μετά την άνοδο του στο θρόνο χρησιμοποίησε σαν ανάκτορο  το μέγαρο της Ηρώδου Αττικού (Προεδρικό Μέγαρο). Μετά την εγκαθίδρυση της αβασίλευτου δημοκρατίας στην Ελλάδα (Μαρ 1923),στο κτίριο στεγάσθηκαν  διάφορες δημόσιες υπηρεσίες, κοινωνικοί φορείς και διεθνείς οργανώσεις. Το 1929 επί κυβερνήσεως Ελ. Βενιζέλου αποφασίσθηκε η εγκατάσταση της βουλής και της Γερουσίας στο κτίριο των ανακτόρων, μετά από τις αναγκαίες μετατροπές που έγιναν από τον αρχιτέκτονα Ανδρέα Κριεζή. Αποτελεί ένδειξη μικροψυχίας, αχαριστίας και άγνοιας, η μη τοποθέτηση μιας επιγραφής στην οποία να μνημονεύονται τα ονόματα του Όθωνος και της Αμαλίας, χωρίς την συμβολή των οποίων δεν θα υπήρχε το κτίριο και ο κήπος των παλαιών ανακτόρων.

Παπάγου 08 Ιαν  2016 / Αντγος εα Ιωάννης Κρασσάς

Βιβλιογραφία

α. Σπύρου Β. Μαρκεζίνη, Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος, ΠΑΠΥΡΟΣ ΓΡΑΦΙΚΑΙ ΤΕΧΝΑΙ Α.Ε Αθήνα 1966.

β. Ανέκδοτες Επιστολές της Βασίλισσας Αμαλίας στον Πατέρα της (1836-1853), Αθήνα 2011 , Βιβλιοπωλείο της Εστίας.

γ. Διονύσιος Σουρμελής, Η ιστορία των Αθηνών, Αθήνα 2011, Εκδόσεις Πελεκάνος

---

[1] Πρόκειται για το ύψωμα πάνω από την πλατεία Συντάγματος. Το όνομα Μπουμπουνίστρα ή Βομβονίστρα προήλθε από το βόμβο των νερών που κατέληγαν στο υδραγωγείο που υπήρχε εκεί. Πρόκειται για το ύψωμα πάνω από την πλατεία Συντάγματος. Το όνομα Μπουμπουνίστρα ή Βομβονίστρα προήλθε από το βόμβο των νερών που κατέληγαν στο υδραγωγείο που υπήρχε εκεί.

[2] Η Scagliola ή γυψομάρμαρο είναι αποτέλεσμα μίγματος ειδικού σκληρού γύψου (σελενίτη) με μαρμαρόσκονη χρώματα αγιογραφίας και φυσικές κόλλες,

[3] Το φιορίνι ή φλορίνι από το οποίο προήλθε η ελληνική λέξη φλουρί, αφορά το βαυαρικό νόμισμα το οποίο ήταν σε ισχύ από το 1754 έως το 1873. Το όνομα του οφείλεται στην Φλωρεντία όπου κόπηκε για πρώτη φορά το 1252.