Το Τέλος του Πελοποννησιακού Πολέμου (431-404 π.Χ.).

«Μία κλίνην φέρεται ἐστρωμένην τῶν ἀφανῶν, οἱ ἄν μὴ εὐρεθῶσιν εἰς ἀναίρεσιν» Ἕνα νεκροκρέββατον κενόν δι’έκείνους τῶν ὁποίων τὰ λείψανα δέν ἀνευρέθησαν. [Ἁπό τὸν Ἐπιτάφιον τοῦ Περικλέους (Θουκ. 2,34,3)]

Τον Απρίλιο του 404 π.Χ. υπό τον ήχο των αυλητρίδων [1] οι ηττημένοι του Πελοποννησιακού πολέμου Αθηναίοι κατεδάφιζαν τα μακρά τείχη και τα τείχη του Πειραιώς. Σύμφωνα με τον Ξενοφώντα οι ολιγαρχικοί της πόλεως  πανηγύριζαν την νίκη των Σπαρτιατών, γιατί θεωρούσαν ότι σηματοδοτούσε την απαρχή της ελευθερίας της Ελλάδος. Το ασφαλές διάστημα των 2.500 χρόνων από το γεγονός μας επιτρέπει να κρίνουμε ότι την αποφράδα εκείνη ημέρα επιβεβαιώσαμε την απώλεια μίας ακόμη ιστορικής ευκαιρίας να αναδειχθούμε σε παγκόσμια δύναμη.

Η Επιδίωξη της Κυριαρχίας

Η κύρια αιτία του Πελοποννησιακού πολέμου υπήρξε η κατάκτηση της ηγεμονίας της Ελλάδος, την οποία διεκδίκησαν οι δύο στρατιωτικά κραταιές, αλλά   ιδεολογικά αντίρροπες δυνάμεις της εποχής, η Αθήνα και η Σπάρτη. Στην διένεξη σημαντικός ήταν ο ρόλος του ισχυρότατου πολιτικά και οικονομικά Δελφικού Ιερατείου. Κατά την διάρκεια της πεντηκονταετίας (479-431 π.Χ.) η Ελλάδα δημιούργησε ένα λαμπρό  πολιτισμό, ο οποίος σωστά ονομάστηκε «Χρυσούς Αιώνας του Περικλέους». Η εξέλιξη του παγκόσμιου πολιτισμού θα ήταν διαφορετική, χωρίς τα ελληνικά πολιτιστικά επιτεύγματα της περιόδου εκείνης. Η κατάκτηση της πνευματικής ηγεμονίας, δεν μας χάρισε την σοφία να ακολουθήσουμε την οδό της λογικής. Η φιλαρχία και ο εγωισμός της φυλής μας οδήγησαν σε μία πρωτοφανούς σε ένταση  σύγκρουση, η οποία μας αφάνισε πληθυσμιακά και μας κατέστρεψε πνευματικά. Χωρίς σωβινιστική διάθεση οι Έλληνες υπερείχαμε σε όλους τους τομείς των άλλων λαών. Απόδειξη τούτου αποτελεί το γεγονός ότι, ενώ οι Σπαρτιάτες  χρειάσθηκαν 27 χρόνια για να επικρατήσουν επί των Αθηναίων με την ηγεμονία τους να διαρκεί μόνο ένα έτος, ο Μέγας Αλέξανδρος κατέλυσε την αχανή Περσική αυτοκρατορία σε τρία χρόνια και οι επίγονοι αυτού βασίλευσαν επί τρεις αιώνες.

Η Προσφορά του Θουκυδίδου

Ο Θουκυδίδης σ’ ένα μοναδικής αξίας επιστημονικό έργο, παγκοσμίου αναγνωρίσεως, περιέγραψε με ακρίβεια και αντικειμενικότητα τον πόλεμο που άλλαξε την πορεία της αρχαίας Ελλάδος. Σαν κυρία αιτία της συρράξεως αναφέρει την αυξανόμενη δύναμη των Αθηναίων η οποία ανησύχησε τους Σπαρτιάτες.  Οι ιστορικοί αναφέρουν ότι, η επικράτηση των Αθηναίων θα εξασφάλιζε την εθνική ενότητα της Ελλάδος. Η σπαρτιατική νίκη παρέτεινε την αναρχία και διαιώνισε την πολυδιάσπαση και την σύγχυση. Κατά την έναρξη του πολέμου ο Σπαρτιάτης βασιλεύς Αρχίδαμος και ο αρχηγός των Αθηναίων Περικλής θα μπορούσαν να τον αποτρέψουν. Δυστυχώς δεν το έπραξαν με αποτέλεσμα οι εχθροπραξίες να αυξάνονται σε αγριότητα, ξεπερνώντας κάθε προηγούμενο με επιδίωξη των εμπολέμων τον πλήρη αφανισμό του αντιπάλου.  Μετά την νίκη των Σπαρτιατών υπό τον Λύσανδρο στους Αιγός ποταμούς, οι Αθηναίοι παραδόθηκαν. Οι σύμμαχοι τους ζήτησαν την πλήρη καταστροφή της Αθήνας και τον πλήρη εξανδραποδισμό του πληθυσμού. Εάν συνέβαινε αυτό θα επωφελούντο οι Πέρσες οι οποίοι είχαν αναμιχθεί στην σύγκρουση χρηματοδοτώντας  την ναυπήγηση του σπαρτιάτικου στόλου.

Συμπεράσματα

Ο Θουκυδίδης δεν συνέγραψε την ιστορία της Σπάρτης ή της Αθήνας, αλλά την ελληνική ιστορία, η οποία διδάσκεται σ’ όλα τα πανεπιστήμια και τις στρατιωτικές σχολές του κόσμου. Η γνώση της θα έπρεπε να αποτελεί απαραίτητο προσόν όλων όσοι αναλαμβάνουν κυβερνητικές θέσεις και κατέχουν δημόσια αξιώματα. Η ιστορία διδάσκει ότι όποιος αμφισβητεί την νομοτέλεια των γεγονότων, απλώς κερδίζει λίγο «πολιτικό» χρόνο, αλλά τελικά έρχεται αντιμέτωπος με την Νέμεσι [2]. Οι λαοί απολαμβάνουν τον θρίαμβο ή υπομένουν την τραγωδία, ως απόρροια των αποφάσεων των ηγετών τους. Η άγνοια της φράσεως του Θουκυδίδου (3,82,1): «Ἔνεκα τωόντι ἐμφυλίων σπαραγμῶν, ἐνέσκηψαν εἰς τάς πόλεις πολλαί καί  μεγάλαι συμφοραί.», μας φέρνει αντιμέτωπους με τις οδυνηρές συνέπειες των σφαλμάτων μας. Ένας λαός υπάρχει όσο είναι ένας και όχι δύο, γιατί το μέλλον καλό ή κακό είναι κοινό για όλους.  

Παπάγου 22 Απρ 2016 / Αντγος εα Ιωάννης Κρασσάς

Βιβλιογραφία

α. Θουκυδίδου, Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου

β. Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό Ηλίου, Αθήνα 1948

γ. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ, Εκδοτική Αθηνών Α.Ε. Αθήνα 1977

---

[1] Ο Αυλητής και η αυλήτρια ήσαν καλλιτέχνες οι οποίοι έπαιζαν τον αυλό. Αρχικώς ήσαν δούλοι ή γυναίκες ελευθέρων ηθών οι οποίοι συνόδευαν διάφορες τελετές(θυσίες, γάμους κηδείες), ακόμη έδιναν τον ρυθμό στου κωπηλάτες των πλοίων. Στην συνέχεια η αυλητική αναγνωρίσθηκε ως ανεξάρτητος κλάδος της μουσικής και χρησιμοποιήθηκε στον διθύραμβο την κωμωδία και την τραγωδία.

[2] Λέγοντας Νέμεσι εννοούμε την θεία δίκη. Σύμφωνα με τον Ησίοδο η Νύχτα(θεότητα), χωρίς την παρέμβαση αρσενικού γέννησε την Νέμεσι για να κρατά την ισορροπία στα ανθρώπινα.