Ο Νικόλαος Πλαστήρας {4 Νοε 1883 - 26 Ιουλ 1953}

«Ἡ Ἑλλάς ἤχθη πρὸς αὐτοκτονίαν παρὰ μιὰς βασιλικῆς κυβερνήσεως, δεχθείσης μετ’ ἀπεριγράπτου ἀφελείας νὰ ἀντιμετωπίσει τὰς δύο μεγαλυτέρας στρατιωτικάς δυνάμεις τῆς Εὐρώπης». Ἀπό τὴν ἐπιστολή τοῦ Νικ. Πλαστήρα πρὸς τὸν Ἕλληνα πρεσβευτή στην Γαλλία Πλ. Μεταξᾶ (16 Ιουλ. 1941).

Την 26η Ιουλ 1953, ο στρατηγός Νικόλαος Πλαστήρας γεννηθείς στο Μορφοβούνι Καρδίτσας, άφησε την τελευταία του πνοή στην Αθήνα, σε ηλικία 70 χρονών, μετά από καρδιακό έμφραγμα. Διετέλεσε τρεις φορές πρωθυπουργός της Ελλάδος (3 Ιαν - 8 Απρ 1945, 15 Απρ - 21 Αυγ 1950, 27 Οκτ 1951 - 11 Οκτ 1952).

Στρατιωτική Δράση

Ο Πλαστήρας κατετάγη στον στρατό το 1903. Αγωνίσθηκε στον μακεδονικό αγώνα το 1907, στην λίμνη των Γιαννιτσών. Συμμετείχε το 1909 στο κίνημα του Γουδή. Το 1912 ονομάσθηκε ανθυπολοχαγός μετά διετή φοίτηση στην Σχολή Υπαξιωματικών Κερκύρας. Πολέμησε στους Βαλκανικούς Πολέμους(1912-13). Έλαβε μέρος στο κίνημα Εθνικής Αμύνης στην Θεσσαλονίκη το 1916. Πολέμησε στην μάχη του Σκρά ντι Λέγκεν(Μαϊ 1917) με τον βαθμό του ταγματάρχη, ως διοικητής του ΙΙΙ τάγματος του 6ου Συντάγματος Αρχιπελάγους [1]. Το 1918 προήχθη σε αντισυνταγματάρχη και αποστάλθηκε στην Ουκρανία όπου διακρίθηκε στους αγώνες κατά των Μπολσεβίκων, ως διοικητής του 5/42 συντάγματος ευζώνων της 13ης Μεραρχίας, το οποίο διοίκησε μέχρι τον Σεπ του 1922. Από τον Μάιο του 1919 μέχρι τον Αυγ του 1922 συμμετείχε στην Μικρασιατική εκστρατεία με τον βαθμό του συνταγματάρχη. Μετά την ήττα του Βενιζέλου στις εκλογές του Νοεμ. 1920, παρέμεινε στο μέτωπο. Την 13 Αυγ. 1922 κατά την επίθεση των Τούρκων, το σύνταγμα του αποτελούσε την εφεδρεία του Β΄ΣΣ, στον τομέα του Αφιόν Καραχισάρ. Την 14η Αυγ. διατάχθηκε να καλύψει την υποχώρηση της IVης Μεραρχίας Πεζικού [2], πράγμα το οποίο δεν έπραξε και ενεργώντας με δική του πρωτοβουλία εγκαταστάθηκε στην αμυντική τοποθεσία του Τουμλού Μπουνάρ. Οι προφυλακές της φάλαγγος του στρατηγού Τρικούπη έφθασαν σε απόσταση 3 χιλιομέτρων από τις θέσεις του, αλλά δεν επιχείρησε την συνένωση μαζί τους, ώστε να αποφευχθεί η αιχμαλωσία των ελληνικών δυνάμεων.

Αρχηγός της «Στρατιωτικής Επαναστάσεως»

Την 3η Σεπ 1922 οι τελευταίοι Έλληνες στρατιώτες εγκατέλειψαν ηττημένοι την Μικρά Ασία, υπό την κάλυψη του 1ου Συντάγματος Πεζικού του Αντισυνταγματάρχου Οδυσσέα Μαρούλη. Την 15η Σεπ 1922 ο Πλαστήρας ηγήθηκε στρατιωτικού κινήματος, με τον συνταγματάρχη Στυλιανό Γονατά και τον Αντιπλοίαρχο Δημήτριο Φωκά και ανέλαβε την εξουσία της χώρας. Ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος εγκατέλειψε την Ελλάδα και τον διαδέχθηκε ο υιός του Γεώργιος ο Β΄. Το νέο καθεστώς συνέλαβε τον πρωθυπουργό και μέλη της προηγούμενης κυβερνήσεως. Την 16 Σεπ 1922 η «Επαναστατική Επιτροπή» ανακοίνωσε ότι, η εθνοσυνέλευση που θα προέκυπτε από τις επόμενες εκλογές, θα αποφάσιζε για την παραπομπή των συλληφθέντων σε δίκη. Την 22α Νοε εκτελέσθηκαν οι έξι (5 πολιτικοί και 1 στρατιωτικός) εκ των οκτώ παραπεφθέντων στο στρατοδικείο, ως υπαίτιοι της μικρασιατικής καταστροφής. Την 25η Μαρτίου 1924 με ψήφισμα της Συντακτικής Εθνοσυνελεύσεως κηρύχθηκε Αβασίλευτος  Δημοκρατία. Η ίδια εθνοσυνέλευση κήρυξε τον Πλαστήρα και τον Γονατά «άξια τέκνα της πατρίδος» τους προήγαγε σε αντιστράτηγους και απεφάσισε να λαμβάνουν ισοβίως τον μισθό του εν ενεργεία αντιστρατήγου με όλα τα επιδόματα.

Πολιτική Δράση

Ο Πλαστήρας αποστρατεύθηκε το 1924, ενώ διώχθηκε κατά την δικτατορία του Πάγκαλου. Την 6η Μαρ 1933 μετά την ήττα του Βενιζέλου στις εκλογές προσπάθησε ανεπιτυχώς να επιβάλλει δικτατορία, αναγκασθείς στην συνέχεια διαφύγει στην Γαλλία. Κατά την διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου απέστειλε επιστολή προς τον πρέσβη της Ελλάδος στην Γαλλία Πλόυταρχο Μεταξά με την οποία ζητούσε η Ελλάς να ταχθεί με τον Άξονα. Η δημοσίευση της στον τύπο, την 8η Απριλίου 1945, υπήρξε η αιτία της παραιτήσεως του από την πρωθυπουργία.

Τον Ιαν του 1950 ίδρυσε την ΕΠΕΚ (Εθνική Προοδευτική Ένωση Κεντρώων). Τον Οκτ. του 1951 σχημάτισε κυβέρνηση με το κόμμα των φιλελευθέρων του Σοφοκλή Βενιζέλου. Κατά την διάρκεια της πρωθυπουργίας του η Ελλάς έγινε μέλος του ΝΑΤΟ, αποστάλθηκε εκστρατευτικό σώμα στον πόλεμο της Κορέας, ενώ εκτελέσθηκαν οι Νικ. Μπελογιάννης, Νικ Μπάτσης, Δημ. Καλούμενος και Ηλ. Αργυριάδης κριθέντες ένοχοι κατασκοπίας. Τα γεγονότα αυτά καθόρισαν το σύνθημα από την αριστερά «Τι Πλαστήρας, τι Παπάγος»    

Ο Πλαστήρας υπήρξε γνήσιο τέκνο των στρατιωτικών κινημάτων του 1909, 1916 και του 1922, και των αλλεπάλληλων του μεσοπολέμου, τα οποία έγιναν όλα στο όνομα της Δημοκρατίας, αλλά επί της ουσίας για την κατάληψη της εξουσίας. Άγγιξε το συναίσθημα του ελληνικού λαού και ιδιαίτερα των προσφύγων, στην συνείδηση του οποίου έχει μείνει ως «ο μαύρος καβαλάρης».   

Αντγος εα Ιωάννης Κρασσάς

Βιβλιογραφία

α. Γρηγορίου Δάφνη, Η Ελλάς μεταξύ δύο πολέμων (1923-1940), Εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ. Αθήνα 1997.

β. Σόλων Νεοκλής Γρηγοριάδης, Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδος (1941-1974), ΕΚΔΟΣΕΙΣ Κ. ΚΑΠΟΠΟΥΛΟΣ, Αθήνα 1973.

γ. Διεύθυνσις Ιστορίας Στρατού, Η Εκστρατεία εις την Μικράν Ασίαν, Τόμος 7^ος Αθήνα 1962

---

[1] Στην ίδια μάχη στις μονάδες εφόδου πολέμησαν, ο αντισυνταγματάρχης Γεώργ. Κονδύλης, διοικητής του Συντάγματος Σερρών (κεντρικός τομέας) και ο αντισυνταγματάρχης Ευθ. Τσιμικάλης διοικητής του 5ου Συντάγματος Αρχιπελάγους (δυτικός τομέας). Ο Πλαστήρας ήταν στο αριστερό της παρατάξεως (ανατολικός τομέας). (Η συμμετοχή της Ελλάδος στον Πόλεμο του 1918, ΔΙΣ/ΓΕΣ 1961).

[2] Μετά από αυτό η IVη Μεραρχία Πεζικού διαλύθηκε και δημιουργήθηκε ρήγμα στα υποχωρούντα Α΄ και Β΄ Σώματα Στρατού.