Η Μάχη των Γαυγαμήλων {331 π.Χ.}

«Ὁ μέ κανέναν ἅλλον θνητός ὅμοιος» Φλάβιος Αρριανός (95-180 μ.Χ.)

Την 1η Οκτ του 331 π.Χ, ο Μέγας Αλέξανδρος επικεφαλής ενός στρατεύματος 40.000 πεζών και 7.000 ιππέων, στην πεδιάδα των Γαυγαμήλων[1] στο σημερινό Βόρειο Ιράκ, νίκησε τον Δαρείο Γ΄ Κοδομανό βασιλέα της Περσίας. Οι απώλειες των Ελλήνων δεν ξεπέρασαν τους 1.000 νεκρούς. Η μάχη αποτέλεσε την τελευταία πράξη των ελληνοπερσικών πολέμων που ξεκίνησαν το 490 π.Χ. Η νίκη υπήρξε αποτέλεσμα της στρατηγικής ιδιοφυίας και της γενναιότητος του Αλεξάνδρου, καθώς και της αποτελεσματικότητος του στρατού του, ο οποίος υπήρξε η καλύτερα συγκροτημένη πολεμική μηχανή της εποχής του. Ο Αλέξανδρος σφράγισε την κυριαρχία του επί της περσικής αυτοκρατορίας, άλλαξε τον ρου της ιστορίας και συνέβαλε στην παγκοσμιοποίηση του ελληνικού πολιτισμού.

Η Μάχη

Ο Δαρείος είχε υπό τις διαταγές του πενταπλάσιες δυνάμεις απ’ αυτές του Αλεξάνδρου και διέθετε επιπλέον 200 δρεπανηφόρα άρματα και 30 πολεμικούς ελέφαντες. Το πεδίον της μάχης είχε αποψιλωθεί και ομαλοποιηθεί για την διευκόλυνση της επελάσεως του ιππικού και των αρμάτων του. Ο Αλέξανδρος προέβη σε προσωπικές αναγνωρίσεις του πεδίου της μάχης και των αντιπάλων δυνάμεων. Έκανε σωστή εκτίμηση των προθέσεων του Δαρείου και προετοίμασε τον στρατό του, προκειμένου να εκμεταλλευθεί τα ασθενή σημεία της εχθρικής παρατάξεως. Όταν του προτάθηκε να επιτεθεί την νύκτα, απήντησε ότι «δεν επιθυμεί να κλέψει την νίκη». Ο Αλέξανδρος συγκρότησε ένα συμπαγή σχηματισμό με ενισχυμένα άκρα, για να αποφύγει την υπερφαλάγγιση και κίνησε τις δυνάμεις του σε σχηματισμό κλιμακηδόν δεξιά. Απέκρουσε τις προσπάθειες του περσικού ιππικού να τον περικυκλώσει, αχρήστευσε την επέλαση των δρεπανηφόρων αρμάτων[2] και πραγματοποίησε ένα χειρουργικό κτύπημα κατά του Δαρείου, τρέποντας τον σε φυγή. Το τεράστιο στράτευμα διαλύθηκε, μετά την υποχώρηση του αρχηγού. Οι διαταγές του υπήρξαν έγκαιρες και αποτελεσματικές και υλοποιήθηκαν με υποδειγματική ακρίβεια. Υπήρξε ό απόλυτος θρίαμβος του Αλεξάνδρου.   

Ένας και Μοναδικός

Η προσωπικότητα του Αλεξάνδρου δεν είναι δυνατόν να γίνει κατανοητή από τους απλούς ανθρώπους, γιατί υπήρξε Μέγας. Κατά την εκστρατεία του δεν παρέκκλινε ποτέ του κυρίου αντικειμενικού σκοπού, χωρίς να παραβλέψει όλες εκείνες τις βασανιστικές λεπτομέρειες, χωρίς τις οποίες δεν μπορεί να υπάρξει νίκη. Διοικούσε πάντοτε δια του παραδείγματος κερδίζοντας την καρδιά και το μυαλό των στρατιωτών του, οι οποίοι του έδωσαν τα πάντα. Κατά την διάρκεια της δεκαετούς εκστρατείας του, διήνυσε συνολικά 40.000 χιλιόμετρα, φροντίζοντας συγχρόνως για την συνεχή υποστήριξη του στρατεύματος σε εφόδια και υλικά. Για τους επαγγελματίες στρατιωτικούς η εκστρατεία του θεωρείται πρότυπο σχεδιασμού και εκτελέσεως. Εξέχοντες ηγέτες της ιστορίας, όπως ο Ιούλιος Καίσαρ, ο Αννίβας, ο Ναπολέων Βοναπάρτης κ.α τον θεωρούσαν ως το απόλυτο ίνδαλμα τους.  

Το Χρέος των Σύγχρονων Ελλήνων

Όταν ο Αλέξανδρος πέρασε στην Μικρά Ασία μοίρασε όλα τα υπάρχοντα του στους στρατηγούς του. Όταν ο Περδίκκας τον ρώτησε: «Εσύ τι θα κρατήσεις για τον εαυτόν σου;» «Την ελπίδα, μόνο την ελπίδα», του αποκρίθηκε. Εάν η ιστορία αληθεύει, ο Αλέξανδρος θέλησε να δείξει ότι, απαλλαγμένος από τα επίγεια ήταν έτοιμος να αναμετρηθεί με το πεπρωμένο του. Ακολούθησε τον δύσκολο δρόμο που τον οδήγησε στην αθανασία. Είναι ντροπή να μην υπάρχει στην Αθήνα ανδριάντας του Αλεξάνδρου, αλλά να υπάρχει στο Εδιμβούργο. Ως Έλληνες κατ’ ελάχιστον θα έπρεπε να είχαμε οικοδομήσει προς τιμή του έναν σύγχρονο Παρθενώνα, ένα λαμπρό μνημείο παγκοσμίου θαυμασμού και ενδιαφέροντος.

Αντγος ε.α. Ιωάννης Κρασσάς

Βιβλιογραφία

α. Αρριανού, Αλεξάνδρου Ανάβασις, Εκδόσεις ΓΕΣ.

β. Πλουτάρχου, Βίοι Παράλληλοι Αλέξανδρος-Ιούλιος Καίσαρ, Εκδόσεις ΓΕΣ.

γ. Theodore Ayrault Dodge, Alexander, De Capo Press.

---

[1] Η μάχη δόθηκε ανάμεσα στα Γαυγάμηλα και τα  Άρβυλα, στα σύνορα Ιράκ - Ιράν και είναι γνωστή και με τα δύο ονόματα.

[2] Οι Αγριάνες τοξότες φόνευσαν τους περισσότερους ίππους, ενώ όσα άρματα έφθασαν στην ελληνική παράταξη, πέρασαν δια μέσου των διακένων τα οποία δημιούργησαν οι οπλίτες.