Το Σχέδιο Μάρσαλ

«Ἡ ὑλική βοήθεια και ἡ ἡθική ἐνθάρρυνση πού παρεῖχε τό Σχέδιο Μάρσαλ, δημιούργησαν τούς ὅρους ὑπό τούς ὁποίους γιά πρώτη φορά, ἡ ἑνοποίησις τῆς Εὐρώπης ἔγινε μιά πρακτική δυνατότητα». Ἀνακοίνωση τοῦ συμβουλίου τῆς Εὐρώπης 1949.

Την 3η Απριλίου 1948, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Χάρρυ Τρούμαν υπέγραψε το «Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Ανασυγκροτήσεως». Το πρόγραμμα έμεινε γνωστό στην ιστορία ως «Σχέδιο Μάρσαλ», από τον εμπνευστή του, Στρατηγού Τζώρτζ Μάρσαλ, Υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ συνειδητοποίησαν ότι η ασφάλεια και η ευημερία της εξαρτιόνταν άμεσα από μία ελεύθερη και ευημερούσα Ευρώπη, η οποία καθημαγμένη από τον πόλεμο, αποτελούσε εύκολη λεία στον επεκτατισμό της ΕΣΣΔ. Το πρόγραμμα αποσκοπούσε στην οικονομική ανόρθωση των χωρών της Δυτικής Ευρώπης, δίνοντας βαρύτητα στην αύξηση της βιομηχανικής και γεωργικής παραγωγής τους, στην επίτευξη νομισματικής σταθερότητος και στην ανάπτυξη της συνεργασίας μεταξύ τους. Η βοήθεια προσφέρθηκε στην ΕΣΣΔ και στα ελεγχόμενα απ’ αυτή κράτη, την οποία όμως απέρριψε ο Στάλιν. 

Το Κίνητρο 

Ο Μάρσαλ στην ιστορική του ομιλία στο πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ τον Ιούνιο του 1947 επεσήμανε: «Η πολιτική μας δεν στρέφεται εναντίον οποιασδήποτε χώρας ή δόγματος, αλλά εναντίον της πείνας, της φτώχειας, την απελπισίας και του χάους. Σκοπός της θα πρέπει να είναι η αναβίωση μίας λειτουργούσας παγκοσμίου οικονομίας, έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η ανάδυση των πολιτικών και κοινωνικών συνθηκών στις οποίες δύνανται να υπάρξουν ελεύθεροι οργανισμοί». Το τετραετούς διάρκειας πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας, ύψους 13 δισεκατομμυρίων δολαρίων, τα οποία αντιστοιχούσαν σε 190 σημερινά δισεκατομμύρια, χορηγήθηκε σε 17 δυτικοευρωπαϊκά κράτη. Την μεγαλύτερη βοήθεια έλαβε η Μεγάλη Βρετανία (3,5 δισ. δολ.), με δεύτερη την Γαλλία (2,8 δισ. δολ.), την Ιταλία (1,5 δισ. δολ.) και την Γερμανία (1,5 δισ. δολ.)[1]. Η Ισπανία δεν έλαβε βοήθεια. Από την χορηγηθείσα βοήθεια στην Ευρώπη επεστράφη στις ΗΠΑ το 5%. Οι οικονομίες της Ευρώπης ήσαν σε χαώδη κατάσταση μη διαθέτουσες κεφάλαια για την οικονομική ανασυγκρότηση τους. Από την λήξη του πολέμου και μέχρι την έναρξη του Σχεδίου, οι ΗΠΑ είχαν ήδη προσφέρει 11 δισ. δολ. βοήθεια στην Ευρώπη. Δια την διαχείριση της βοήθειας δημιουργήθηκε η «Οργανισμός Ευρωπαϊκής Οικονομικής Συνεργασίας (ΟΕΟΣ)», ο οποίος υπήρξε πρόδρομος του «Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (Ο.Ο.Σ.Α)». Το 1953, ο Μάρσαλ έλαβε το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης. 

Η Αμερικανική Βοήθεια στην Ελλάδα 

Η Ελλάδα (376 εκατ. δολ.) και η Τουρκία (137 εκατ. δολ.) ήσαν οι πρώτες χώρες που έλαβαν την βοήθεια, θεωρούμενες ως άμεσα απειλούμενες από τον κομμουνισμό. Η χώρα μας είχε λάβει επιπροσθέτως 400 εκατ. δολάρια, λόγω του δόγματος Τρούμαν (Μαρτ. 1943). Η συνολική αμερικανική βοήθεια (χρήματα και αγαθά) ξεπέρασαν έως το 1952 τα 3 δισεκατομμύρια δολάρια. Υπήρξε η μεγαλύτερη βοήθεια από τις ΗΠΑ, που δόθηκε σε κράτος αναλογικά με τον πληθυσμό του. Η βοήθεια ξεπέρασε τα δάνεια που λάβαμε αθροιστικά από την απελευθέρωση μέχρι το 1930. Η πατρίδα μας χρησιμοποίησε το μεγαλύτερο μέρος της βοήθειας σε πολεμικές δαπάνες, για την καταστολή της κομμουνιστικής ανταρσίας. Χωρίς την αμερικανική βοήθεια το ΚΚΕ θα είχε καταλάβει την εξουσία και θα είχαμε μετατραπεί σε δορυφόρο της ΕΣΣΔ. Αυτή υπήρξε η γενεσιουργός αιτία του αντιαμερικανικού πνεύματος το οποίο δημιουργήθηκε από την αριστερά και δυστυχώς διατηρείται σε βάρος των συμφερόντων της χώρας μας μέχρι σήμερα. 

Η πρόσφατη επίσκεψη του Αμερικανού προέδρου Μπάρακ Ομπάμα, επί διακυβερνήσεως της χώρας από την αριστερά, μπορεί να αποτελέσει την αιτία για την διάλυση των στερεοτύπων που έχουν στοιχειώσει στην πολιτική μας σκέψη και έχουν δημιουργήσει μία αυτοκαταστροφική για το λαό μας νοοτροπία. Το σχέδιο Μάρσαλ δεν μπόρεσε να αναστήσει το προπολεμικό μεγαλείο της Ευρώπης, εμπόδισε όμως την σκιά του Κρεμλίνου να σκοτεινιάσει ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο. 

Αντγος ε.α. Ιωάννης Κρασσάς

Βιβλιογραφία

α. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ 20ου ΑΙΩΝΟΣ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΧΡΥΣΟΣ ΤΥΠΟΣ, Αθήνα 1968.

β. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ, ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ Α.Ε. Αθήνα 1977. 

---------------------------------------------------

[1] Οι υπόλοιπες έλαβαν: Αυστρία: 468 εκατ. δολ, Βέλγιο και Λουξεμβούργο 777 εκατ. δολ. Δανία:385 εκατ. δολ. Ολλανδία 1.128 εκατ. δολ. Ισλανδία: 43 εκατ. δολ. Νορβηγία: 372 εκατ. δολ. Σουηδία: 347 εκατ. δολ. Πορτογαλία: 70 εκατ. δολ. Ιρλανδία: 133 εκατ. δολ.