Η Μάχη του Σκρά Ντι Λέγκεν

«Ἄνευ τῆς βοήθειας τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ ἡ νίκη θὰ ἦτο ἀδύνατος» Ἀντιστράτηγος Τζώρτζ Μίλν, Διοικητής τῶν Βρετανικῶν Δυνάμεων τοῦ Μακεδονικοῦ Μετώπου(Οκτ. 1918).

Την 04:55 της 30ης Μαΐου 1918, τρία ελληνικά συντάγματα πεζικού εξόρμησαν με ακάθεκτη ορμή εναντίον των βουλγαρικών τμημάτων τα οποία αμυνόντουσαν επί του υψώματος Σκρά ντι Λέγκεν,[1] (βορειοδυτικά του Κιλκίς). Οι Έλληνες στρατιώτες κατέλαβαν σε 90 λεπτά την ισχυρά οργανωμένη τοποθεσία, η οποία αποτελούσε μία εξέχουσα της βουλγαρικής γραμμής αμύνης. Οι απώλειες των ελληνικών στρατευμάτων ανήλθαν σε 607 νεκρούς και 2.204 τραυματίες, αξιωματικούς και οπλίτες, κυρίως από την μεραρχία Αρχιπελάγους, η οποία επωμίσθηκε το μεγαλύτερο βάρος της επιχειρήσεως. Η 5η βουλγαρική μεραρχία που αμυνόταν της τοποθεσίας μέτρησε 1.100 νεκρούς και τραυματίες, ενώ συνελήφθησαν 1.782 αιχμάλωτοι. Οι γαλλικές απώλειες ανήλθαν σε 150 νεκρούς και τραυματίες.

Η Σχεδίαση  

Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τα μέτωπα των επιχειρήσεων στην Ευρώπη ήσαν τέσσερα. Το ανατολικό στην Ρωσία, το δυτικό από την Μάγχη έως την Ελβετία, το ιταλικό στα αυστρο-ιταλικά σύνορα και το μακεδονικό από τον ποταμό Στρυμόνα έως την Αδριατική (λιμήν Αυλώνος). Μετά την κατάρρευση της Ρωσίας τον Μάρτιο του 1917, οι Γερμανοί εξοικονόμησαν 75 μεραρχίες με τις οποίες ενίσχυσαν το δυτικό μέτωπο και εξαπέλυσαν επίθεση στον τομέα Αρράς, με σκοπό την διάσπαση των συμμαχικών δυνάμεων. Υπήρξε η τελευταία τους ευκαιρία να κερδίσουν τον πόλεμο πριν από την άφιξη των αμερικανικών δυνάμεων. Οι ΗΠΑ κήρυξαν τον πόλεμο στην Γερμανία την 6η Απρ. 1917. Ο Γάλλος αρχιστράτηγος του Μακεδονικού Μετώπου, Μωρίς Γκιγιωμά διοικούσε 776.000 άνδρες (8 γαλλικές, 4 βρετανικές, 6 σερβικές και 10 ελληνικές μεραρχίες). Οι εχθρικές δυνάμεις αριθμούσαν 600.000 άνδρες εκ των οποίων οι Βούλγαροι ήσαν 550.000, ενώ οι λοιποί ήσαν Γερμανοί και Τούρκοι. Ο Γκυγιωμά διατάχθηκε να εκτελέσει σειρά σφοδρών τοπικών επιθέσεων, με σκοπό την καθήλωση του εχθρού και την αποφυγή μεταφοράς δυνάμεων στο δυτικό μέτωπο που δοκιμαζόταν από τους Γερμανούς. Η κατάληψη της «εξέχουσας» του Σκρά ήταν μία απ’ αυτές.

Η Διεξαγωγή

Η διεξαγωγή της επιχειρήσεως ανατέθηκε στον Υποστράτηγο Δημήτριο Ιωάννου ο οποίος ηγείτο της Μεραρχίας Αρχιπελάγους. Επί μετώπου 12 και σε βάθος 2 χιλιομέτρων κατελήφθησαν όλοι οι αντικειμενικοί σκοποί. Το ζωτικό έδαφος της αμυντικής τοποθεσίας ήταν το ύψωμα Σκρά, πλάτους 800 μέτρων και μήκους 2 χιλιομέτρων, με υψοδείκτη 1.096 μέτρα. Την κατάληψη του επωμίσθηκαν τέσσερα τάγματα πεζικού: Το ΙΙΙο Τάγμα υπό τον Ταγματάρχη Νικόλαο Πλαστήρα, του 6ου Συντάγματος Αρχιπελάγους (Αντισυνταγματάρχης Κωνσταντίνος Εξαρχάκος) στην ανατολική πλευρά του Σκρα. Το Ιο και ΙΙο Τάγματα υπό τους Ταγματάρχη Γεώργιο Ψάρρα και Λοχαγό Ιωάννη Σκαλτσογιάννη αντίστοιχα, του 1ου Συντάγματος Σερρών (Αντισυνταγματάρχης Γεώργιος Κονδύλης) στο κέντρο. Το Ιο Τάγμα υπό τον Ταγματάρχη Βασίλειο Παπαγιάννη (φονεύθηκε στην μάχη) του 5ου Συντάγματος Αρχιπελάγους (Αντισυνταγματάρχης Ευθύμιος Τσιμικάλης), στα δυτικά του υψώματος. Η έφοδος όλων των ταγμάτων πραγματοποιήθηκε υπό τα σφοδρότατα πυρά των αμυνομένων, με αποτέλεσμα τα ελληνικά τμήματα να υποστούν σημαντικές απώλειες με την εκκίνηση. Οι επιζήσαντες ολοκλήρωσαν την αποστολή τους, επιδείξαντες απαράμιλλο γενναιότητα,. Όλοι τους υπερέβησαν εαυτούς και αποδείχθηκαν άξιοι της ευγνωμοσύνης της πατρίδος.

Η συμμαχική διοίκηση δεν είχε εμπιστοσύνη στην αφοσίωση των Ελλήνων στρατιωτικών,[2] λόγω του διχασμού του λαού, ένεκα της διαφωνίας  μεταξύ Βενιζέλου και Βασιλέως. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η διοίκηση των μονάδων να ασκείται από συμμάχους αξιωματικούς, ενώ οι Έλληνες συνάδελφοι τους απλώς παρίσταντο. Η μάχη του Σκρά υπήρξε μια επιτυχημένη δοκιμή της επιχειρησιακής ικανότητος και της αποδόσεως του ελληνικού στρατού, γεγονός το οποίο αναγνωρίσθηκε από τους Συμμάχους μας. Η εθνική υπερηφάνεια κατασίγασε τα πολιτικά πάθη και αναβίωσε το κλίμα ευφορίας των Βαλκανικών Πολέμων.

Τα στρατεύματα μας συνέδραμαν αποφασιστικά στην συμμαχική επίθεση της 1ης Σεπτ. 1918 επί ολοκλήρου του μετώπου, η οποία είχε σαν αποτέλεσμα την συνθηκολόγηση της Βουλγαρίας. Η Ελλάδα στην διάσκεψη ειρήνης των Παρισίων συμμετείχε με την πλευρά των νικητών, αλλά «αντί του μάννα γευθήκαμε χολή», αποτέλεσμα της «δικής μας» μικρασιατικής καταστροφής.      

Αντγος ε.α. Ιωάννης Κρασσάς

Βιβλιογραφία

α. Ο Ελληνικός Στρατός κατά τον Α' Παγκόσμιο πόλεμο, Τόμος Α΄ και Β΄, Εκδόσεις  Διευθύνσεως Ιστορίας Στρατού, Αθήναι 1961.

β. Ιωάννης Σ. Παπαφλωράτος, Η Ιστορία του Ελληνικού Στρατού (1833-1949), Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2014.

---

[1] Η ονομασία «Σκρα Ντι Λέγκεν», στο τοπικό γλωσσικό ιδίωμα (βλαχομογλενίτικα) σημαίνει λίκνο εκ βράχων.

[2] Την 18η Ιουνίου 1918 άνδρες του 12ου Συντάγματος της ΙΙΙης Μεραρχίας Πεζικού από την περιοχή Αχαΐας - Ηλείας, κατά την μετάβαση στο μέτωπο, στασίασαν στην περιοχή των Σερβίων Κοζάνης. Παραπέμφθηκαν στο στρατοδικείο 800 συλληφθέντες, εκ των οποίων εκτελέσθηκαν 84 ως πρωταίτιοι της στάσεως, συμπεριλαμβανομένου του διοικητού του συντάγματος και άλλων 4 Αξιωματικών. Συνταγματάρχης Παντελής Γιαννετάκης, λοχαγός Γεράσιμος Ποταμιάνος, υπολοχαγοί Ελευθέριος Μαντέλης και Γεώργιος Καμπούρης του 12 Συντάγματος Πεζικού και ο υπολοχαγός Μιλτιάδης Χαρατσάρης του 2/39 Συντάγματος Ευζώνων.