Η Τουρκική Εισβολή στην Κύπρο

«Ὅποιος δέν μπορεῖ νά ἀντέξει μιά συμφορά γίνεται δοῦλος». Εὐριπίδης (Ἀρχαῖος τραγικός)

Την 05:45 της 20 Ιουλίου 1974, ο πρέσβης της Ελλάδος στην Άγκυρα Κοσμαδόπουλος, κλήθηκε στο Υπουργείο εξωτερικών της Τουρκίας. Ο Τούρκος ΥΠΕΞ Γκιουνές, τον ενημέρωσε για την έναρξη της τουρκικής αποβατικής επιχειρήσεως στην Κύπρο την ίδια ημέρα. Σαν πρόσχημα προβλήθηκε η αποκατάσταση της συνταγματικότητας, μετά την ανατροπή του Μακαρίου και η προστασία των Τουρκοκυπρίων. Πραγματοποιήθηκαν δύο  επιχειρήσεις με την κωδική ονομασία Αττίλας Ι και ΙΙ.

Αττίλας Ι (20-22 Ιουλ 1974)

Την 08:00 της 20 Ιουλ 1974, η Τουρκική πολεμική αεροπορία βομβάρδισε επιλεγμένους στόχους στην
Κύπρο. Στην περιοχή της Κυρήνειας, αποβιβάσθηκε ένα Συγκρότημα Αποβατικού Συντάγματος. Στον Τουρκικό θύλακα βορείως της Λευκωσίας (Αγύρτα - Κιόνελι), μεταφέρθηκε με ελικόπτερα μια Ταξιαρχία Καταδρομών και ρίφθηκε  μια Ταξιαρχία Αλεξιπτωτιστών. Η Κυπριακή Εθνοφρουρά παρ’ όλες τις πληροφορίες για επικείμενη απόβαση, δεν εφήρμοσε τα υπάρχοντα σχέδια για την απόκρουση της εισβολής, ούτε διέταξε επιστράτευση. Από την Αθήνα διαβεβαίωναν ότι πρόκειται για τουρκικές ασκήσεις και όχι για επιχειρήσεις. Οι Ελληνοκυπριακές δυνάμεις δεν πέτυχαν να προσβάλλουν αποτελεσματικά τις εχθρικές εντός του θύλακος, ούτε να εξαλείψουν  το τουρκικό προγεφύρωμα στον Αγ. Γεώργιο Κυρήνειας. Η Α΄ Μοίρα Αμφιβίων καταδρομών η οποία αφίχθηκε την νύκτα 21/22 Ιουλίου αεροπορικώς από το Μάλεμε της Κρήτης, κράτησε μετά από σκληρό αγώνα το διεθνές Αεροδρόμιο της Λευκωσίας.

Η Εκεχειρία  

Την 22 Ιουλίου 1974 κηρύχθηκε εκεχειρία. Την 23 Ιουλίου ορκίσθηκε πρωθυπουργός στην Ελλάδα ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Στην Κύπρο παραιτήθηκε ο Σαμψών και ανέλαβε ο Κληρίδης.  Στην Γενεύη άρχισαν διαπραγματεύσεις μεταξύ των υπουργών Εξωτερικών του Η. Βασιλείου Κάλαχχαν, της Τουρκίας Γκιουνές και της Ελλάδος Γ. Μαύρου. Οι Τούρκοι , ενώ κατείχαν το 5% της Κύπρου, απαιτούσαν το 34%. Σ’ αυτό το διάστημα οι τουρκικές δυνάμεις ενισχυθήκαν με 2 Μεραρχίες Πεζικού (28 και 39), και δυνάμεις καταδρομών. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα η συνολική τους δύναμη να ανέλθει σε 40.000 άνδρες, 200 άρματα μάχης και 100 πυροβόλα. Δεν υπήρξε ανάλογη ενίσχυση με δυνάμεις από την Ελλάδα, παρότι είχε κηρυχθεί γενική επιστράτευση.

Αττίλας ΙΙ(14-16 Αυγ  1974)

Την 14η Αυγούστου οι ενισχυμένες Τούρκικές δυνάμεις, με επιθετικές επιχειρήσεις επέκτειναν την κυριαρχία τους στο βόρειο τμήμα της Κύπρου, καταλαμβάνοντας το 37 % της νήσου και δημιουργώντας 200.000 πρόσφυγες. Οι ελληνοκυπριακές δυνάμεις δεν πέτυχαν να αναχαιτίσουν τον εχθρό. Οι δυνάμεις της ΕΛΔΥΚ (Ελληνική Δύναμη Κύπρου), υπερασπίσθηκαν με γενναιότητα επί τριήμερο την περιοχή του στρατοπέδου με απώλειες 100 νεκρούς. Σε σύσκεψη της νέας πολιτικής ηγεσίας της Ελλάδος με την στρατιωτική ηγεσία, η οποία παρέμεινε αμετάβλητη, απεφασίσθηκε να μην ενισχυθεί  η Κύπρος. Το κύριο επιχείρημα για την απόφαση αυτή ήταν ο φόβος ότι, η αποτελεσματική ενίσχυση της Κύπρου, θα οδηγούσε σε γενικευμένη σύρραξη και θα εξασθενούσε επικίνδυνα την άμυνα της Ελλάδος. Οι συνολικές απώλειες της τουρκικής εισβολής ήσαν 4.000 νεκροί και τραυματίες και 1.493 αγνοούμενοι Ελληνοκύπριοι. Οι Τούρκοι είχαν 600 νεκρούς (500 στρατιωτικούς) και 3.000 τραυματίες περιλαμβανομένων και των πολιτών.

Ματωμένος Επίλογος

Η κυριότερη αιτία της επονείδιστης στρατιωτικής ήττας μας, ήταν η έλλειψη ενότητας τόσο μεταξύ των δύο χωρών, όσο και στο εσωτερικό τους. Εν αντιθέσει με μας, οι αντίπαλοι μας είχαν δημιουργήσει ένα αρραγές μέτωπο. Δυστυχώς το πραξικόπημα κάλυψε πολλά σφάλματα τα οποία δεν έχουν διορθωθεί ακόμα. Απαιτείται γενναιότητα για να αναγνωρίσεις τα λάθη σου και τεράστια προσπάθεια για να τα διορθώσεις. Υπήρχαν βεβαίως αυτοί που δεν πολέμησαν και δείλιασαν, αλλά αποτελεί ύβρη για τους ηρωικά πεσόντες, για τους αγνοούμενους, για τους τραυματίες και για αυτούς που αψήφησαν τον θάνατο, η κακόβουλη γενίκευση ότι ο στρατός συλλήβδην δεν πολέμησε στην Κύπρο.

Αντγος εα Ιωάννης Κρασσάς

Βιβλιογραφία

Το Επίσημο Πόρισμα της Κυπριακής Βουλής για τον Φάκελο της Κύπρου 17 Μαρ 2011

Ελευθέριος Σταμάτιος, Κύριοι, Πάτε για Ύπνο, Αθήνα 2007, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ

Σπυρίδων Δελλής, Η αυτοθυσία της Ελληνικής Δύναμης Κύπρου, Αθήνα 2012, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΖΗΣΗ