Το Συνέδριο του Λιβάνου {17-20 Μαΐου 1944}

«Ἀναγγέλοντες πρὸς τὸ ἔθνος τὴν πραγματοποίησιν τῆς κυβερνήσεως πλήρους Ἐθνικῆς Ἑνώσεως εἴμεθα βέβαιοι ὅτι μεταδίδομεν χαρμόσυνον εἴδησιν, διότι ἀποτελεῖ τὸν πάγκοινον πόθον τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ». Ραδιοφωνικό μήνυμα τοῦ Γ. Παπανδρέου τὴν 2 Σεπ 1944 από το Κάϊρο.

Από 17 έως 20 Μαΐου του 1944, στο ξενοδοχείο «Δάσος της Βουλώνης» στην κορυφή του όρους Τζεμπέλ Ελ Λουμπάν στον Λίβανο, πραγματοποιήθηκε το ομώνυμο συνέδριο. Στο συνέδριο συμμετείχαν 25 εκπρόσωποι από την εξόριστη Ελληνική κυβέρνηση, τα πολιτικά κόμματα και τις αντιστασιακές οργανώσεις. Σκοπός της συνδιασκέψεως ήταν η εξασφάλιση της εθνικής ενότητος μετά την απελευθέρωση της Ελλάδος από τις δυνάμεις του άξονος.

Το Συνέδριο

Οι Βρετανοί φρόντισαν για την επιλογή της τοποθεσίας προκειμένου να απομονώσουν τους συνέδρους για να συσκεφθούν απερίσπαστοι. Του συνεδρίου προήδρευσε ο πρωθυπουργός της βασιλικής κυβερνήσεως και πρόεδρος του «Δημοκρατικού Σοσιαλιστικού Κόμματος» Γεώργιος Παπανδρέου, ο οποίος και το προκάλεσε. Το συνέδριο μετατράπηκε σε πεδίο αντιπαραθέσεως των αριστερών δυνάμεων (ΚΚΕ, ΕΑΜ, ΕΛΑΣ) [1] με τα αστικά κόμματα της Ελλάδος. Ο σχηματισμός κυβερνήσεως κοινής αποδοχής στόχευε στην παρεμπόδιση καταλήψεως της εξουσίας από τους αριστερούς. Στην εναρκτήρια ομιλία του ο Παπανδρέου κατηγόρησε τους εκπροσώπους του ΚΚΕ, ΕΑΜ και ΕΛΑΣ για την δολοφονία του Ψαρρού, τα κινήματα στις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις στην Μ. Ανατολή και των «αἱματηρῶν ὑπερβασιῶν καὶ τῆς τρομοκρατίας στὴν Ἑλλάδα». Την ίδια τακτική ακολούθησαν και ο Σοφ. Βενιζέλος και ο Γεωρ. Καρτάλης [2] εκπρόσωποι των φιλελευθέρων και της ΕΚΚΑ [3] αντίστοιχα. Το βράδυ της 20ης Μαΐου οι σύνεδροι υπέγραψαν μία κοινή δήλωση την οποία ο Παπανδρέου ονόμασε «Εθνικόν Συμβόλαιον» και συμφώνησαν στη συγκρότηση Κυβερνήσεως Εθνικής Ενότητος με πρωθυπουργό τον ίδιον. Το συμβόλαιο περιελάμβανε 8 κεφάλαια για την αποκατάσταση της εθνικής ομοψυχίας, την απελευθέρωση της χώρας και την κατοχύρωση των δημοκρατικών θεσμών. Τα δύο πρώτα κεφάλαια αφορούσαν την συγκρότηση εθνικού στρατού και την υπαγωγή όλων των ανταρτικών δυνάμεων υπό την κυβέρνηση μέχρι την διάλυση τους. Η συμμέτοχη της αριστεράς στην κυβέρνηση περιορίσθηκε σε 5 υπουργεία (εθνικής οικονομίας, οικονομικών, γεωργίας, συγκοινωνιών και εργασίας) από τα 10 που διεκδικούσε. Χωρίς αμφιβολία η αριστερά ήταν η χαμένη του συνεδρίου.

Η Διαφωνία με την Κυβέρνηση του Βουνού

Στους Κορυσχάδες της Ευρυτανίας ο γενικός γραμματέας του ΚΚΕ Γ. Σιάντος είχε κάθε λόγο να είναι θυμωμένος με τις υποχωρήσεις των εκπροσώπων του. Σκοπεύοντας να αποκτήσει την πρωτοκαθεδρία στην πολιτική σκηνή απέστειλε τηλεγράφημα με τις απαιτήσεις του ΚΚΕ, ανατρέποντας στην ουσία τα συμφωνηθέντα στον Λίβανο. Ο Παπανδρέου απέρριψε όλα τα αιτήματα του Σιάντου έχοντας την πλήρη υποστήριξη των Βρετανών οι οποίοι γνώριζαν την θέση του Στάλιν, αλλά την αγνοούσαν στο βουνό. Με νέο τηλεγράφημα ζητήθηκε μόνο η αντικατάσταση του Παπανδρέου, αλλά ούτε αυτό το αίτημα έγινε αποδεκτό. Ο Σιάντος προσπάθησε εναγωνίως να λάβει κατευθύνσεις από την Μόσχα. Ο επικεφαλής της ρωσικής αποστολής στην Ελλάδα αντισυνταγματάρχης Πωπώφ δήλωσε αναρμόδιος διότι είχε έρθει ως στρατιωτικός σύμβουλος του ΕΛΑΣ και όχι της ΠΕΕΑ (Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης).Τελικά η λύση ήλθε από την Ρωσική πρεσβεία στο Κάϊρο η οποία διεμήνυσε στην «Κυβέρνηση του Βουνού» να τηρηθούν τα συμφωνηθέντα στον Λίβανο. Την 2α Σεπτεμβρίου 1944 ο Σιάντος συμφώνησε σε όλα και απέστειλε τους Σβώλο, Ασκούτση, Τσιριμώκο, Πορφυρογένη, Ζεύγο και Αγγελόπουλο να αναλάβουν τα υπουργεία τους, οι οποίοι ορκίσθηκαν ενώπιον του διαδόχου Παύλου. Ο Γ. Παπανδρέου ανήγγειλε περιχαρής και με θριαμβευτικό ύφος σε ραδιοφωνικό του μήνυμα προς τον ελληνικό λαό την πραγματοποίηση της «πλήρους ἐθνικῆς ἑνώσεως». Τα γεγονότα που επακολούθησαν διέψευσαν τις ελπίδες του Συνεδρίου για ταχεία επάνοδο στην ομαλότητα. 

Γράφει ο Αντγος ε.α. Ιωάννης Κρασσάς

Βιβλιογραφία

α. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ, ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ Α.Ε. Αθήνα 1977

β. Σόλων Νεοκλής Γρηγοριάδης, Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδος (1941-1974) Αθήνα 1973, ΕΚΔΟΣΕΙΣ Κ. ΚΑΠΟΠΟΥΛΟΣ

---

[1] Κουμουνιστικό Κόμμα  Ελλάδας, Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο, Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός,

[2]Ο Καρτάλης κατά την διάρκεια της ομιλίας του απευθυνόμενος στον Σαράφη του είπε: «Ἀνηγορεύθεις ἀρχιστράτηγος τοῦ ΕΛΑΣ διὰ ἐμπτυσμοῦ» αναφερόμενος στους προπηλακισμούς του από τους ΕΑΜιτες χωρικούς, πριν την ανάληψη της αρχηγίας.

[3] Εθνική και Κοινωνική Αναγέννηση