Ο Χρυσός της Ελλάδος κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

«Χαλεπώτερων τὸ φυλάττειν τοῦ κτήσασθαι.» Εἶναι δυσκολώτερο νὰ τὸν διαφυλάξεις παρά νὰ τὸν ἀποκτήσεις. Δημοσθένης Ἀθηναῖος ρήτορας

Την 12 Οκτ 1944 η Αθήνα γιόρταζε την πρώτη ημέρα της ελευθερίας της μετά από 3,5 χρόνια σκληρής κατοχής. Οι Γερμανοί άφησαν πίσω τους μόνο ερείπια. Η εθνική μας οικονομία ήταν ένα απ’ αυτά. Στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος το σύνολο των καταθέσεων ανερχόταν στο ισόποσο των 187 χρυσών λιρών, έναντι 14 εκατομμυρίων πριν τον πόλεμο. Τι είχε συμβεί με τα αποθέματα σε χρυσό της Ελλάδος;

Πρώτος Σταθμός Ηράκλειο

Η Ελληνική κυβέρνηση τον Φεβ του 41, όταν πλέον η επίθεση της Γερμανίας κατά της χώρας μας φαινόταν βεβαία, αποφάσισε την μεταφορά των αποθεμάτων μας σε χρυσό [1] ύψους 610.796 ουγγιών στο υποκατάστημα της Τραπέζης της Ελλάδος (ΤΕ) στο Ηράκλειο της Κρήτης. Ο χρυσός μεταφέρθηκε με τα αντιτορπιλικά «Βασιλεύς Γεώργιος» και «Βασίλισσα Όλγα» Ο Διοικητής της ΤΕ Κυρ. Βαρβαρέσος και ο Υποδιοικητής Γεωρ. Μαντζαβίνος την 22 Απρ 1941 ακολούθησαν την κυβέρνηση στην Κρήτη. Λίγο πριν την κατάληψη της Κρήτης από τους Γερμανούς, ο χρυσός μεταφέρθηκε με το βρετανικό ρυμουλκό «Salvia (Σάλβια)» από το Ηράκλειο στην Σούδα. Ο Βρετανός κυβερνήτης του μικρού πλοίου ήταν ένας γενναίος έφεδρος αξιωματικός ο οποίος έφερε σε πέρας την αποστολή του, υπό την απηνή καταδίωξη των γερμανικών αεροσκαφών. Στη Σούδα ο χρυσός μεταφορτώθηκε στο βρετανικό ελαφρύ καταδρομικό «Dido (Διδώ)», με προορισμό την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου αποθηκεύτηκε στο εκεί υποκατάστημα της Εθνικής Τραπέζης.  

Τελικός Προορισμός Λονδίνο

Η βασιλική οικογένεια από την Αίγυπτο μετέβη στην Πραιτώρια της Νότιας Αφρικής, οπότε και ο χρυσός την ακολούθησε. Οι Αιγύπτιοι προσπάθησαν να εμποδίσουν την μεταφορά του χρυσού από την Αλεξάνδρεια ισχυριζόμενοι ότι έπρεπε να λάβουν σχετική απόφαση από την Αθήνα, η οποία όμως βρισκόταν υπό γερμανική κατοχή. Η μεταφορά μέχρι το Σουέζ πραγματοποιήθηκε οδικώς, με οχήματα συνοδευόμενα από άρματα μάχης και από εκεί ατμοπλοϊκώς στον λιμένα Ντουρμπάν της Νοτίου Αφρικής. Η διοίκηση της Τραπέζης διακινδύνευσε να μην ασφαλίσει τον χρυσό για την θαλάσσια μεταφορά του, εξοικονομώντας μισό εκατομμύριο λίρες. Το σκεφτικό ήταν ότι αφού ο χρυσός δεν χάθηκε στην φλεγόμενη Μεσόγειο, δεν κινδύνευε στον απέραντο Ινδικό Ωκεανό. Στην Πραιτώρια ο χρυσός μετατράπηκε σε ομοειδείς ράβδους χρυσού συνολικού βάρους 608.350 ουγγιών (17.240 κιλά) και εναποτέθηκε προς φύλαξη στα θησαυροφυλάκια της «South African Reserve Bank». Στην συνέχεια ο χρυσός μεταφέρθηκε στο Λονδίνο, στα θησαυροφυλάκια της τραπέζης της Αγγλίας.

Η Επιστροφή

Μετά την απελευθέρωση όταν η ελληνική κυβέρνηση ζήτησε το χρυσό βρέθηκε προ εκπλήξεως. Οι Βρετανοί δήλωσαν ότι χρησιμοποιήθηκε για την συντήρηση των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων στην Μέση Ανατολή και για την ενίσχυση των ανταρτών [2] στην Ελλάδα. Τελικά ένα μέρος του χρυσού επιστράφηκε στην Ελλάδα χωρίς να γίνει γνωστή ποτέ η ακριβής ποσότητα. Το απόθεμα σε χρυσό της Ελλάδος σήμερα είναι 111 τόνοι, το ήμισυ του οποίου φυλάσσεται στην Ελλάδα και το υπόλοιπο στις ΗΠΑ (Ομοσπονδιακή Τράπεζα), Αγγλία (Τράπεζα της Αγγλίας) και Ελβετία (UBS). 

Παπάγου 28 Απρ 2016 / Αντγος εα Ιωάννης Κρασσάς

Βιβλιογραφία

α. Σόλων Νεοκλής Γρηγοριάδης, Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδος (1941-1974) Αθήνα 1973,ΕΚΔΟΣΕΙΣ Κ. ΚΑΠΟΠΟΥΛΟΣ.

β. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ, Εκδοτική Αθηνών Α.Ε. Αθήνα 1977

---

[1] Αποτελείτο από ράβδους χρυσού και χρυσά νομίσματα.

[2]1 εκατομμύριο χρυσές λίρες στον ΕΛΑΣ (Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός) και 300.000 στον ΕΔΕΣ (Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος).